O τονισμός των σύνθετων ρημάτων

O ΤΟΝΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΣΥΝΘΕΤΩΝ ΡΗΜΑΤΩΝ

ΓΕΝΙΚΟΣ ΚΑΝΟΝΑΣ. Τα ρήματα όταν είναι σύνθετα τονίζονται κανονικά, όπως και όταν είναι απλά σε όλες τις εγκλίσεις εκτός από την προστακτική.

δῶ…προδῶ,                   θῶμεν…ἀναθῶμεν,      βῆς….ἀναβῆς

ΔΕΝ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥΝ ΤΟΝ ΠΑΡΑΠΑΝΩ ΓΕΝΙΚΟ ΚΑΝΟΝΑ

1.  ΟΡΙΣΤΙΚΗ

Τα παρακάτω ρήματα ανεβάζουν τον τόνο μόνο στην οριστική του ενεστώτα, όταν είναι σύνθετα με πρόθεση:

Εἰμί

Εἶμι

φημί

Οἶδα

Κεῖμαι

Στις άλλες εγκλίσεις δεν ανεβάζουν τον τόνο.

2. ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ

Μόνο δύο ρήματα ανεβάζουν τον τόνο στην υποτακτική και ευκτική του αορίστου β΄ στην τελευταία συλλαβή της πρόθεσης , εφόσον το επιτρέπει η λήγουσα.

ἔσχον 

Υποτακτική κατάσχω

Ευκτική κατάσχοιμι

ἐσχόμην

υποτακτική κατάσχωμαι

Ευκτική Κατασχοίμην, κατάσχοιο, κατάσχοιτο

ἑσπόμην

Υποτακτική ἐπίσπωμαι

Ευκτική ἐπισποίμην, ἐπίσποιο, ἐπίσποιτο,..

ΠΡΟΣΟΧΗ: Το ρήμα ἐπεμβαίνω ανεβάζει τον τόνο μόνο στην υποτακτική του αορίστου β΄ όταν είναι σύνθετο. ἐπέμβω, ἐπεμβῆς…

ΠΡΟΣΟΧΗ: Το ἔσχον στην ευκτική όταν είναι απλό σχηματίζει τους τύπους  σε σχοίην, σχοίης, σχοίη…

ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ

ΛΗΓΟΥΣΑ ΒΡΑΧΥΧΡΟΝΗ ΑΝΑΒΑΖΕΙ ΤΟΝ ΤΟΝΟ -   ε -   σον -   σαι -   θι λύε στῆσον λῦσαι γνῶθι ἰδέ ἕλε δός σχές φέρε -

ΛΗΓΟΥΣΑ ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΗ Ο ΤΟΝΟΣ ΠΑΡΑΜΕΝΕΙ -ου -νυ -η -ει -α γενοῦ δείκνυ ἵστη τίθει

ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΤΗ ΜΟΝΟΣΥΛΛΑΒΗ ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΜΕΣΗΣ ΦΩΝΗΣ:

δοῦ

θοῦ

σποῦ

σχοῦ

οὗ

Ο τόνος ανεβαίνει, αν η πρόθεση είναι δισύλλαβη.

Παραμένει στη λήγουσα αν  η πρόθεση είναι μονοσύλλαβη.

δοῦ ἀπόδου, προδοῦ

θοῦ, κατάθου, συνθοῦ

σποῦ, ἐπίσπου, συσποῦ

σχοῦ, παράσχου, προσχοῦ

οὕ , ἀφοῦ,

ΠΡΟΣΟΧΗ:

Μια δισύλλαβη πρόθεση που έχει πάθει έκθλιψη θεωρείται μονοσύλλαβη: ἀπό + ἕλε = ἄφελε.

ΠΟΤΕ δεν ανεβαίνει ο τόνος πέρα από τη συλλαβή που έχει αύξηση ή αναδιπλασιασμό. ἀφῖγμαι - ἀφίξο