Η γλώσσα των νέων

         

Κείμενο 1.        

Ο όρος «γλώσσα των νέων» δηλώνει το σύνολο των γλωσσικών φαινομένων που χαρακτηρίζουν την επικοινωνία των νέων μεταξύ τους. Ουσιαστικά δεν πρόκειται για μια ιδιαίτερη ποικιλία της Ελληνικής, δεν είναι δηλαδή μια «γλώσσα», καθώς δεν αποτελεί ένα αυτοτελές γλωσσικό σύστημα. Είναι μια «κοινωνιόλεκτος», δηλαδή ένας τρόπος ομιλίας με λεξιλογικά, πραγματολογικά και δομικά χαρακτηριστικά, ο οποίος χρησιμοποιείται υπό ορισμένες συνθήκες επικοινωνίας και είναι μέρος της γλωσσικής συνείδησης της κοινότητας των νέων. Η κοινωνική βάση της γλώσσας των νέων είναι η «παρέα», το δίκτυο των συνομηλίκων και η συμμετοχή σε μία νεανική κουλτούρα, με επίκεντρο την καλλιτεχνική έκφραση και τη διαμόρφωση του ελεύθερου χρόνου. μια ενιαία γλώσσα των νέων, αλλά ένα σύνολο από επιμέρους τρόπους ομιλίας με κοινές τάσεις διαμόρφωσης και κοινά γλωσσικά στοιχεία. Γιάννη Ανδρουτσόπουλος

Κείμενο 2. Χαρακτηριστικά γνωρίσματα της «γλώσσας των νέων»

    Το βασικό χαρακτηριστικό της γλώσσας των νέων είναι ότι εκφράζει και εκφράζεται μέσα στην «παρέα», στο δίκτυο των συνομηλίκων. Κατά συνέπεια, κάθε παρέα έχει δικό της κώδικα επικοινωνίας, που μπορεί να τον «αρπάξει» μια άλλη παρέα και μετά μια άλλη, μέχρι που κάποιες εκφράσεις να υιοθετηθούν από μεγάλο μέρος της νεολαίας, ειδικά με την εξέλιξη της τεχνολογίας της επικοινωνίας  και να αποτελέσουν αυτό που σχηματικά αποκαλούμε «γλώσσα των νέων». Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο γλωσσολόγος Γιάννης Βελούδης, ο χαρακτήρας της «γλώσσας των νέων» είναι συνθηματικός και λειτουργεί ως γλωσσική ταυτότητα και παράγοντας αλληλεγγύης.

   Το νεανικό λεξιλόγιο περιλαμβάνει τόσο εκφράσεις χωρίς αντίστοιχο στην κοινή γλώσσα- που σχετίζονται με τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα της νεανικής κουλτούρας- όσο και εκφράσεις που δηλώνουν μια ιδιαίτερη στάση (οικειότητα, αξιολόγηση, ειρωνεία) απέναντι σε ένα γνωστό αντικείμενο αναφοράς .

   Ένα σημαντικό μέρος του λεξιλογίου των νέων αφορά χαρακτηρισμούς προσώπων και κοινωνικές τυποποιήσεις, σε σχέση με την εμφάνιση, την ευφυΐα, το χαρακτήρα, τη συμπεριφορά, τα ενδιαφέροντα και τα ρεύματα της νεανικής κουλτούρας.π.χ λαπάς= μαλθακός, ψάρι= εύπιστος, φλόμπα= άσχημη κ.λ.π. 

    Ιδιαίτερα παραγωγικά σημασιολογικά πεδία είναι οι κοινωνικές κατηγορίες (π.χ. φλώρος, τύπισσα, φυτό), οι βιωματικές και κοινωνικές εμπειρίες (π.χ. ξεσαλώνω="διασκεδάζω") , οι ψυχολογικές καταστάσεις επιθυμίες, προτιμήσεις, απέχθειες (π.χ. τα πήρα στο κρανίο= εκνευρίστηκα, αράζω στα κυβικά μου =αρχίζω και χαλαρώνω, είμαι στην τσίτα =τα νεύρα μου είναι σε κακή κατάσταση, σπάστηκα= εκνευρίστηκα , ξενέρωσα: έχασα την επιθυμία μου για κάτι , ανεβάζω θερμοκρασία =αρχίζω και θυμώνω, φρικάρισα =τρελάθηκα ,φλιπάρω =αρχίζω και χάνω τα λογικά μου, νταουνιάζομαι= καταθλίβομαι, τρώω πακέτο-ήττα= αποτυγχάνω  κ.λ.π), οι αξιολογικές εκφράσεις  (π.χ. αστέρι =τέλειος, τζάμι =άψογος ,είσαι ό,τι να' ναι =είσαι χάλιας, έγραψες σήμερα =ήσουν τέλειος ,είσαι και ο πρώτος =είσαι ο καλύτερος,) καθώς και οι επιτατικές εκφράσεις ( χοντρό-, καρα-, με τρέλα). Ειδικά για την έκφραση αξιολόγησης και επίτασης έχουν διαπιστωθεί ιδιαίτερα συντακτικά σχήματα στα ελληνικά π.χ. "και γαμώ + Ονοματική Φράση" (και γαμώ τις φάσεις "πολύ καλή φάση").

     Η νεανική επικοινωνία χρησιμοποιεί πολυάριθμες στερεότυπες εκφράσεις για την οργάνωση του διαλόγου, όπως χαιρετισμούς (έλα ρε, τσα γεια =τα λέμε), ), προσφωνήσεις (ρε μεγάλε =ρε φίλε), φιλικές υβριστικές προσφωνήσεις (ρε μαλάκα), εκφράσεις συμφωνίας (Μέσα είσαι! =το βρήκες!, έκλεισε η φάση =κανονίστηκε), άρνησης (Ούτε με σφαίρες! =με την καμία/με τίποτα!), επιδοκιμασίας (Φοβερό! =τέλειο!) έναρξης μιας αφήγησης,(π.χ. Άκου φάση! =άκου τί έγινε), έκφραση αποδοκιμασίας ή προειδοποίησης (=ίσα ρε)

      Σε  έρευνα μεταπτυχιακών φοιτητών της Εφαρμοσμένης Γλωσσολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών (2005) παρατηρήθηκε ότι η δημιουργικότητα και η πρωτοτυπία αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό της γλώσσας των νέων. 

     Το νεανικό λεξιλόγιο εμπλουτίζεται μέσα από την αξιοποίηση των παραγωγικών μηχανισμών της Νέας Ελληνικής, της παραγωγής και της σύνθεσης: (-ας: παράκμας< παρακμιακός, -άτος: χλιδάτος< χλιδή, - ιμη :ερωτεύσιμη < ερωτεύομαι), -άκι (τυπάκι < τύπος), -άρι: κολλητάρι < κολλητός,  – καρά-: καρακατίνα, ψιλό-: ψιλοξενέρωτος,- πουλο:ευρώπουλο ευρώ, -άουα: πανικάουα < πανικός, -όνι: γατόνι<γάτα,(έξυπνος), -ουλας:φύτουλας<φυτό (σπασίκλας), -ω:υστέρω< υστερική γυναίκα,αναδιπλασιασμό της παραγωγικής κατάληξης του συγκριτικού βαθμού: αργοτερότερα – καλυτερότερος , ενώ χαρακτηρίζεται από έντονη πλαστικότητα, με αποτέλεσμα ένα πλήθος νεολογισμών (μπαλότσα, φλόμπα= άσχημη γυναίκα, χλίδα= πολυτέλεια, σκάω μύτη= εμφανίζομαι).         Η δημιουργία και ανανέωση του νεανικού λεξιλογίου, σύμφωνα με τον Ανδρουτσόπουλο, γίνεται με τέσσερις βασικούς τρόπους:

 α) με αλλαγή σημασίας των λέξεων-φράσεων(κόκκαλο, ντίρλα = μεθυσμένος ,φευγάτος =ο παλαβός  , κατεβάζω τα ρολά =δεν ασχολούμαι  ,έμεινα παγωτό =άφωνος ,έφαγα χ =απόρριψη , έγινα πάζλ,χώμα,κομμάτια=διαλύθηκα από κούραση-εξαντλήθηκα ,έκανα πατάτα =έκανα λάθος, μην καρφώνεσαι =μην προδίδεσαι ,ο ακάλυπτος =ο καραφλός ,σαλούφα =άσχημη γυναίκα έφαγα πίκρα-ήττα =απογοητεύτηκα- έχασα , άραξε στην πέτσα σου =χαλάρωσε, καίς κάρβουνο=είσαι αργός, καύσιμο =χρήματα ,ξύδια =τα αλκοολούχα ποτά ,παλτό= ο άχρηστος ,ψαρώνω=φοβάμαι ,στόκος =ο εντελώς ηλίθιος, στανιάρω =ηρεμώ και ανακτώ δυνάμεις, σπάστηκα=εκνευρίστηκα )    

β) με δανεισμό, κατά κύριο λόγο από τα αγγλικά.  Από τις ξένες λέξεις ένα μεγάλο ποσοστό εντάσσονται στο μορφολογικό-κλιτικό σύστημα της ελληνικής, ενώ εμφανίζονται και δάνειες λέξεις , οι οποίες έχουν εισαχθεί αυτούσιες στο λεξιλόγιο των νέων, χωρίς να υποστούν οποιαδήποτε αλλαγή.1. Δάνειες λέξεις οι οποίες χρησιμοποιούνται στο νεανικό λεξιλόγιο, εντασσόμενες σε ορισμένο κλιτικό παράδειγμα, είναι οι ακόλουθες: στρινγκάκι, μπιτάκι, προτζέκτορας ,στανιάρω,  σιντιά, νταουνιάσου =κάτσε κάτω, φλάσαρα -μου ήρθε  φλασάκι =ξαφνική ιδέα ,ο σπινταριστός =ο βιαστικός, λεβελιάζω=ανεβαίνω επίπεδα με γρήγορους ρυθμούς, καθώς και  λέξεις  με το επίθημα -άς για κατηγορίες της νεανικής κουλτούρας με αγγλική βάση (γκραφιτάς, μεταλλάς,τσοπεράς κ.ά). 2.Υπάρχουν όμως και δάνειες λέξεις χρησιμοποιούνται στη γλώσσα των νέων χωρίς να ενταχθούν σε κάποιο κλιτικό παράδειγμα όπως κλάμπινγκ, γκέι , λάιβ, ντεκαντάνς ,λάπτοπ,  χάι =κεφάτος,  κούλ=ήρεμος, ενιγουέι =όπως και να έχει ,χελόου =γειά, είναι κανείς εκεί; (μέσα στο κεφάλι σου) ή «το ‘χεις ακατοίκητο;»,  τζίζας =ω θεέ μου, ρισπέκτ= σεβασμός-βαθιά εκτίμηση σε πρόσωπο , αμπσολουτ= η γυναικάρα, , σάπινγκ=αράζω, ντρίμι=ονειρικός, γκίκ=φύτουκλας, αν-παίκταμπλ= από το στερητικό α+ παίζομαι+ αble που σημαίνει, άπαικτος κ.λ.π)).

γ) με τροποποίηση λέξεων χωρίς αλλαγή της βασικής τους σημασίας, είτε με επιθήματα (τσιγάρο>τσιγαριά) είτε με σύντμηση (ματσωμένος>ματσό, ντέλο=μοντέλο, τσοι=μπάτσοι, ξεπέτα=ξεπέταγμα), είτε με μετάθεση φθόγγων ή συλλαβών, τα λεγόμενα ‘ποδανά’ (μεναγκό=γκόμενα, λόστρε=τρελός, χίος=όχι).   

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει δ) η αλλαγή σημασίας μαζί με αλλαγή της σύνταξης ή της διάθεσης του ρήματος: παρατηρούμε νέα απρόσωπα ρήματα (τι παίζει;= τι συμβαίνει , δεν παίζεται = είναι το καλύτερο, δεν υπάρχει =είναι απίστευτο ), νέα αμετάβατα και μεταβατικά ρήματα (με κλάνεις= με περιφρονείς, την έκραξε= την κατέκρινε ,με έδωσες= με πρόδωσες, τη σούταρα =την έδιωξα, δε λέει = όχι), αλλά και ρηματικές φράσεις με την προσθήκη μιας αντωνυμίας σε αιτιατική και ταυτόχρονη αλλαγή σημασίας (μου την είπε= με κατέκρινε, δεν την παλεύει= έχει χάσει τα λογικά του, του είναι αφόρητο, τα είδα όλα= ξαφνιάστηκα ,την ακούω =δέχομαι παρατήρηση ,το έχω =τα καταφέρνω, ,τη βάψαμε =βρήκαμε τον μπελά μας , μας την πέσανε= μας επιτέθηκαν, τον κόβω =τον κοιτάω  )ή και ποικίλους ρηματικούς σχηματισμούς, όπως πουλάω μούρη, μένω στην απ’ έξω, κόβω κίνηση, πάμε πλατεία.

 

  Παράλληλα πολύ συχνά συναντά κανείς την παραπάνω δομή μαζί με μία δεύτερη αντωνυμία  σε γενική (που λειτουργεί ως γενική χαριστική ή -κυρίως- ως γενική αντιχαριστική) : μου την έδωσε, μου την έσπασε, μας την έλεγε, θα μας τη βαρέσει, θα μου κάτσει . Μέσω των παραπάνω δομών ο ομιλητής δηλώνει την έντονη εμπλοκή του στα γεγονότα και το συναισθηματικό φορτίο , κυρίως δυσφορίας ή αμφισβήτησης, που του προκαλούν τα διάφορα εξωτερικά ερεθίσματα.

    Μελέτες σε διάφορες χώρες δείχνουν ότι οι νέοι χρησιμοποιούν στη διαλογική τους επικοινωνία το σύνολο των γλωσσικών πηγών της κοινότητας όπου ζουν. Εδώ συγκαταλέγονται καταρχήν οι γλώσσες και οι γλωσσικές ποικιλίες του κοινωνικού περίγυρου, όπως η τοπική διάλεκτος (έστω και αν οι νέοι δεν τη μιλούν συστηματικά) ή η γλώσσα μιας εθνικής μειονότητας. Ακόμη, στοιχεία από τα μέσα ενημέρωσης και ψυχαγωγίας, π.χ. σλόγκαν από διαφημίσεις, ατάκες από ταινίες και τραγούδια κ.ά. Στοιχεία από τις παραπάνω πηγές συνταιριάζονται δημιουργικά στον νεανικό διάλογο, συγκροτώντας ένα "μωσαϊκό" που μεταβάλλεται ανάλογα με τις επικοινωνιακές ανάγκες της στιγμής. Ο τρόπος που γίνεται αυτό, δηλαδή ποια στοιχεία επιλέγουν οι νέοι και πώς τα χρησιμοποιούν στην επικοινωνία τους, αντανακλά τις πολιτισμικές επιρροές και την κοινωνική τοποθέτηση της κάθε νεανικής παρέας.

ΚΡΙΤΗΡΙΟ:  Κείμενο 3.  «Γλώσσα - νέοι - ξενομανία»

  §1 Το επίπεδο της γλωσσικής έκφρασης των νέων, συναρτάται, αφενός μεν προς τα γενικότερα ενδιαφέροντα τους, αφετέρου δε προς την ίδια την αντίληψη και γνώση που έχουν της γλώσσας μας. Χωρίς να γενικεύουμε, όπως λαθε­μένα νομίζω συμβαίνει συχνά, η έλλειψη ευαισθησίας, γνώσης, αγάπης, άρα και ενδιαφέροντος για τη γλώσσα, που παρατηρείται σε πολλούς νέους μας -όχι σε όλους, το επαναλαμβάνω-, είναι φυσικό να παράγει και χαμηλής ποιότητας γλώσσα. Θέλω να τονίσω ωστόσο δύο πλευρές αυτού του θέματος: Πρώτον, δεν πρέπει να γίνεται σύγχυση ανάμεσα στη γενικότερη χρήση της γλώσσας από τους νέους και στον κώδικα που χρησιμοποιούν πολλοί από τους νέους σε ορισμένες μορφές της επικοινωνίας τους. Η «φοιτητική αργκό» λ.χ. ή η «αργκό των μηχανόβιων» είναι ειδικοί κώδικες επικοινωνίας που δεν μπορούμε να τις εκλαμβάνουμε ως μέτρο κρίσεως της γλωσσικής ικανότητας των νέων, αφού οι ίδιοι σε άλλες μορφές επικοινωνίας τους εμφανίζουν άλλη μορφή γλώσσας, πο­λύ διαφορετική και πολύ καλύτερη. Το πρόβλημα με τη γλώσσα των νέων είναι άλλο: Πόσο καλά, σε έκταση και σε βάθος, διδάσκονται την ελληνική γλώσσα στο σχολείο; Πόσο έχουν ασκηθεί στη χρήση της (στη σύνταξη διαφόρων τύπων κειμένων); Και συγχρόνως ποια είναι τα ακούσματα και τα διαβάσματα τους στη γλώσσα; Γιατί, βεβαίως, η γνώση και η χρήση της γλώσσας είναι απόρροια της γλωσσικής εμπειρίας μας (διαβάσματα - ακούσματα) και του βαθμού συ­νειδητοποίησης των μηχανισμών λειτουργίας της (διδασκαλία της γλώσσας στο σχολείο).

§2 Η βαθύτερη και δημιουργική χρήση της γλώσσας κατευθύνεται και στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό πάνω σ' αυτά που ονομάζουμε πρότυπα γλώσσας, και φυσικά τα γλωσσικά πρότυπα κάθε εθνικής γλώσσας είναι τα κείμενα των με­γάλων λογοτεχνών της και, για γλώσσες όπως η δικιά μας με διάρκεια και συ­νέχεια, πρότυπα γλώσσας είναι επίσης και τα μεγάλα παλιότερα κείμενα μας. Η γλωσσική συγκρότηση του Έλληνα, το πιστεύω ακράδαντα, θα είναι λειψή και ρηχή αν παράλληλα προς τα μεγάλα νεότερα κείμενα, το Σολωμό και τον Παλαμά, τον Κάλβο και τον Καβάφη, τον Καζαντζάκη και τον Μυριβήλη, το Σεφέρη και τον Ελύτη, και τόσους άλλους, δεν διαβάσει Ροΐδη και Παπαδιαμά­ντη, αλλά και Ερωτόκριτο και δημοτική ποίηση και Ρωμανό το Μελωδό και Καινή Διαθήκη και Λουκιανό και Ξενοφώντα και Πλάτωνα και Σοφοκλή και Θουκυδίδη και Όμηρο - για να μείνω σε μερικά μόνο από τα μεγάλα μας κείμενα. Κι αυτό γιατί κανένας σοβαρός μελετητής της γλώσσας μας λαμβάνο­ντας υπόψη τις περιπέτειες της ελληνικής γλώσσας και τα αλλεπάλληλα επιστροφικά της κινήματα (αττικισμό. αρχαϊσμό, καθαρεύουσα), δεν μπορεί πει­στικά και ρεαλιστικά να ισχυριστεί ότι η δημιουργική χρήση και κατανόηση της ελληνικής γλώσσας μπορεί να στηριχθεί μόνο σε μια επιφανειακή πρόσ­κτηση της σύγχρονης εξελικτικής φάσης της γλώσσας μας. Ο σοφός του νεότε­ρου Ελληνισμού, ο Αδαμάντιος Κοραής, ο θερμότερος υποστηρικτής της «κοι­νής» μας γλώσσας, προειδοποίησε από νωρίς ότι: «χωρίς την ακριβεστάτην είδησιν της αρχαίας ελληνικής, όστις καταγίνεται εις το να διόρθωση την κοινήν ή να δώση εις αυτήν κανόνας ή να κρίνη καθ΄ οιονδήποτε άλλον τρόπον, περι­πατεί εις την σκοτίαν και δεν ηξεύρει μήτε που υπάγει μήτε τι κάμνει».

§3 Αλλά και για το μεγάλο θέμα της εισβολής των ξένων λέξεων στη γλώσσα μας Θα πω μόνο το εξής: οι ξένες λέξεις μπορούν μόνο να βλάψουν τη γλώσσα μας όσο χρησιμοποιούνται άκριτα, αχρείαστα και σε υπερβολικές δόσεις. Γλώσ­σες μικρές (σε χρήση), όπως η ελληνική, πρέπει να φυλάγονται από την αθρόα και αλόγιστη χρήση ξένων λέξεων, στην οποία συνήθως οδηγούν το κοινωνικό και πολιτιστικό γόητρο και η εμπορική εκμετάλλευση μιας δεσπόζουσας ξένης γλώσσας. Δεν είναι η ίδια η χρήση της ξένης λέξης που πρέπει να μας ανησυχεί, όσο η αντίληψη, το πνεύμα και οι λόγοι που οδηγούν στη χρήση της. Ο μιμητι­σμός, η ξενομανία και η εύκολη λύση οδηγούν βαθμιαία στην αχρήστευση πολλών λέξεων της ελληνικής, εις βάρος της αξιοποίησης λέξεων και παραγωγικών μηχανισμών της γλώσσας μας που Οα βοηθούσαν αποτελεσματικά να δηλώνου­με έννοιες εκφραζόμενες μέσα από τις ξένες λέξεις. Βεβαίως, από του σημείου αυτού μέχρι του να θεωρούμε «έγκλημα καθοσιώσεως» τη χρήση μιας ξένης λέ­ξης ή να καταλαμβανόμαστε από οίστρο γλωσσικής ξενηλασίας, υπάρχει μεγά­λη απόσταση. Γ. Μπαμπινιώτης

 ΚΕΙΜΕΝΟ 4

Οι νέοι και η γλώσσα τους

 §1 Είναι πολύ διαδεδομένη, ιδίως μεταξύ εκπαιδευτικών της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευ­σης, η πεποίθηση ότι οι νέοι μιλούν μια γλώσσα «λαθεμένη» και χαμηλής γλωσσικής ποιότητας.

   

§2 Η κριτική της γλώσσας των νέων αφορά κατά κύριο λόγο τους μορφωμένους νέους (μαθητές γενικής Δευτεροβάθμιας και φοιτητές) και τη χρήση της πρότυπης γλώσσας. Κατηγορούνται αυτοί οι νέοι για τα ακόλουθα γλωσσικά παραπτώματα. Λέγεται ότι χρη­σιμοποιούν επιρρήματα με κατάληξη -α αντί της σωστής κατάληξης -ως. Λέγεται ότι χρη­σιμοποιούν ελάχιστα ρήματα, π.χ. το ρήμα «κάνω», στη θέση πολλών άλλων ρημά­των, με πλούσιες σημασίες. «Ρυπαίνουν» τη γλώσσα με ξένες λέξεις και άλλα πολλά.

   

§3 Όλα τα επιχειρήματα που «αποδεικνύουν» την κακή γλωσσική ποιότητα των νέων είναι τρωτά. Ας πάρουμε για παράδειγμα τα επιρρήματα. Με εξαίρεση ίσως το απλά αντί απλώς, τα επιρρήματα σε -α τα κατασκευάζει η ίδια η χρήση της γλώσσας (όχι μόνο από τους νέους), δημιουργώντας διαφορετικά νοήματα ανάλογα με την κατάληξη. Λέμε, π.χ., «το αυτοκίνητο κοστίζει ακριβά» και «πλήρωσε ακριβά το λάθος», ενώ «ήρθε ακριβώς στην ώρα του» ή «δεν ξέρω ακριβώς τι θέλει». Λέμε «ταιριάζουν τέλεια μαζί», «τα κα­τάφερε τέλεια», ενώ «ήταν τελείως απελπισμένος» και «έμεινε τελείως άφραγκος».

 

 §4 Ξεχνάει η κριτική στη γλώσσα των νέων που ασκούν συχνά οι φιλόλογοι του Λυ­κείου ότι η διατύπωση στην πρότυπη γλώσσα παράγει νοήματα απόστασης, ψυχρό­τητας, τυπικότητας, ότι δηλαδή η χρήση αυτής της γλώσσας είναι απολύτως αδύνατη στην καθημερινή επικοινωνία της οικειότητας. Συγκεκριμένα οι φιλόλογοι προτρέπουν σε γλωσσικές πρακτικές που είναι αδύνατο να εφαρμοστούν, όπως να μη «φτωχαίνουν» τη γλώσσα χρησιμοποιώντας το ίδιο γενικό ρήμα, π.χ. «κάνω» («κάνω λάθος, κάνω λεφτά, κάνω παιδιά, κάνω τον καλό, κάνω αγώνα, κάνω ζημιά, κάνω πίσω»), αλλά να χρησιμοποιούν τον λεξιλογικό πλούτο με τα πολλά άλλα ρήματα και να λένε «διαπράτ­τω λάθος, δημιουργώ παιδιά, προσποιούμαι τον καλό, διεξάγω αγώνα, προξενώ ζη­μιά, υποχωρώ». Είναι όμως αδύνατο (για όλους, και όχι μόνο τους νέους) να πουν στον αδελφό τους «Εντάξει, ρε Γιάννη, το παραδέχομαι, διέπραξα ένα λάθος», να πουν στη μάνα τους «Μα, αφού σου λέω ότι διεξάγω αγώνα για να προλάβω» είτε στο ανιψάκι τους «Πρόσεξε καλά μην προξενήσεις καμιά ζημιά». Με την ίδια επίσης λογική, δε γί­νεται να αποφύγει κανείς τη χρήση «ξένων» λέξεων και να εκτεθεί στη γελοιότητα να παραγγέλνει μπροστά στην παρέα του «χτυπητό» καφέ αντί «φραπέ» ή «φραπεδάκι» ή να ονομάζει «αυτοεξυπηρέτηση» το «σελφ σέρβις». Επομένως, είναι σημασιολογικά αδύνατο να ακολουθήσουμε τέτοιου είδους προτροπές.

  

§5 Οι «περίεργες», λοιπόν, για πολλούς ενήλικες γλωσσικές επιλογές των νέων είναι μάλλον δικαιολογημένες. Όλες, άλλωστε, οι γενιές, από την πρώτη εφηβεία και για μια δεκαριά με εικοσαριά χρόνια, κάνουν εξατομικευτική χρήση της γλώσσας, που παρά­γει μηνύματα αμφισβήτησης προς τις κατεστημένες αξίες και κοινωνικές ομάδες και μη­νύματα αλληλεγγύης προς καθετί το νεωτερικό και προς τους άλλους νέους.

 

§6 Ίσως έχει μια υπαρξιακή διάσταση η ευκολία με την οποία γίνεται αποδεκτή η κα­ταγγελία της γλώσσας (και όχι μόνο) των νέων. Η νοσταλγία του καθενός που δεν εί­ναι πια νέος για ό,τι σημαίνουν τα νιάτα ή ό,τι (φαντάζεται ότι σημαίνουν ή ό,τι ονει­ρευόταν κάποτε να σημαίνουν χτίζει καβαφικά τείχη απέναντι (όχι μόνο) στη γλώσσα των νέων.

  

§7 Από την άλλη μεριά, η κοινωνική αμφισβήτηση που αποτελούν τα αγόρια με το σκου­λαρίκι, τα κορίτσια με τη μοτοσικλέτα και μαζί με αυτή η αυθάδεια που παρηχούν οι εκ­φράσεις της αργκό ή οι νεολογισμοί της γλώσσας των νέων ενοχλούν εμάς τους λιγό­τερο νέους και μας παγιδεύουν να παρανοούμε την ανταρσία και να νομίζουμε ότι εί­ναι κακή γλωσσική ποιότητα, να μην καταλαβαίνουμε τη γλωσσική ευρηματικότητα και μάταια να καταγγέλλουμε τη γλώσσα «τους».

Ά. Φραγκουδάκη, εφημ. Τα Νέα

                              Ερώτησεις.

1^η Να εντοπίσεις μέσα στο κείμενο τρόπους αντιμετώπισης του «γλωσσικού προβλήματος» των νέων που προτείνει ο συντάκτης του  τρίτου κειμένου. Με ποια επιχειρήματα στηρίζει τις προτάσεις του;

2^η. …«χωρίς την ακριβεστάτην είδησιν της αρχαίας ελληνικής, όστις καταγίνεται εις το να διόρθωση την κοινήν ή να δώση εις αυτήν κανόνας ή να κρίνη καθ΄ οιονδήποτε άλλον τρόπον, περι­πατεί εις την σκοτίαν και δεν ηξεύρει μήτε που υπάγει μήτε τι κάμνει». Να σχολιάσετε την άποψη αυτή; Τρίτο κείμενο

3. Ποια η συνεκτικότητα της §3 μέσα στο κείμενο; Ποια η πρόθεση του συγγραφέα; Σχολίασε την επιχειρηματολογία του.

4. Στο δεύτερο κείμενο η συγγραφέας διαφωνεί με αυτούς που ισχυρίζονται πως οι νέοι μιλούν μιας χαμηλής ποιότητας γλώσσα, καθώς τα επιχειρήματά τους είναι τρωτά. Με ποια επιχειρήματα υποστηρίζει  την θέση της;

5. Οι ενήλικες και ιδίως οι εκπαιδευτικοί κρατούν μια αρνητική στάση απέναντι στη γλώσσα των νέων. Πώς ερμηνεύει τη στάση αυτή η συντάκτης του κειμένου;

6. Με ποια οπτική προσεγγίζουν το θέμα της γλώσσας των νέων τα δύο κείμενα; Πού εντοπίζουν τη λύση;

7. Γράψτε τους πλαγιότιτλους των παραγράφων του τρίτου (3) κειμένου.

ΒΙΝΤΕΟ: Η γλώσσα των νέων