Οι τέσσερις εποχές του Βιβάλντι. Η άνοιξη

Το 1725 εκδίδεται το υπ'αριθμόν 8 έργο του Βιβάλντι με τον γενικό τίτλο Il cimento dell’ armonia e dell’ invetione" Ο ανταγωνισμός ανάμεσα στην αρμονία «Λογική» και την επινόηση «φαντασία»".

 Τα τέσσερα πρώτα κοντσέρτα της συλλογής, καθένα από τα οποία αποτελείται από τρία μέρη,   έχουν κοινά χαρακτηριστικά: είναι γραμμένα για βιολί και ορχήστρα εγχόρδων, ολοκληρώνονται σε τρία μέρη και περιέχουν εκφράσεις δηλωτικές της προσπάθειας του δημιουργού να μιμηθεί στοιχεία της φύσης, όπως για παράδειγμά το κελάηδισμα των πουλιών ή το γαύγισμα του σκύλου. Την εποχή του Βιβάλντι η μουσική μίμηση της φύσης  αποτελούσε πρακτική πολλών συνθετών και συνηθισμένο τρόπο έκφρασης. Οι ειδικοί υποστηρίζουν πως οι τέσσερις εποχές είναι  το τελειότερο και πιο αποτελεσματικό έργο αυτής της πρακτικής και μάλιστα ένα από τα δημοφιλή παραδείγματα της μουσικής μπαρόκ.

Τα κοντσέρτα των «Τεσσάρων εποχών» για βιολί και ορχήστρα είναι σχεδιασμένα έτσι που να «μιμούνται», αναπαριστούν το καθένα από μια εποχή του έτους. Μάλιστα, ο συνθέτης για να είναι πιο κοντά στην εικόνα της φύσης, προτάσσει σε κάθε ένα από τα κονσέρτα ένα μικρό ποίημα, που έγραψε ο ίδιος. Τους στίχους  αυτών των ποιημάτων τους σημειώνει και μέσα στην παρτιτούρα στα σημεία εκείνα που επιχειρεί να μιμηθεί ηχητικά τις εικόνες που μας υποβάλλουν τα ποιήματα. Παραθέτω παρακάτω το πρώτο ποίημα  για την Άνοιξη.

Α. ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ

ΑΝΟΙΞΗ                                    11’16΄΄

Allegro	Largo	Allegro
Το ξύπνημα της άνοιξης	Το θρόισμα των φύλλων	Χωριάτικος χορός
Κελάηδισμα των  πουλιών	Το γάβγισμα του σκύλου	Επανέκθεση
Το ψιθύρισμα του νερού	Ο ύπνος του βοσκού
Η επερχόμενη καταιγίδα	Γέφυρα επανέκθεση
Κελάηδισμα των πουλιών

Ήρθε και πάλι η άνοιξη τον ερχομό της γιορτάζουν με χαρούμενα τιτιβίσματα τα πουλιά στο φύσημα του Ζέφυρου οι πηγές κελαρύζουν Όταν ο ουρανός γεμίζει μαύρα σύννεφα αστραπές και βροντές ξεσπούν μόλις όμως η καταιγίδα κοπάσει τα πουλιά ξαναρχίζουν το χαρωπό τους κελάηδημα

Στο ολάνθιστο λειβάδι κάτω από τα φύλλα που θροϊζουν και τα κλαδιά κοιμάται ο γιδοβοσκός σιμά του στέκει ο πιστός του σκύλος

Οι ποιμενικές γκάιντες ηχούνε γιορτινά οι νύφες κι οι βοσκοί στήνουνε χορό κάτω  απ' τον φωτεινό ουρανό της πολυαγαπημένης άνοιξης

Το ξύπνημα της φύσης

00:00	Τα βιολία μέσα από μια ματζόρε μελωδία με  πλούσια χρώματα μας οδηγούν στον ερχομό της άνοιξης. Ακούμε τη  χαρά, την ευθυμία, την κίνηση, τη ζωή.  Όλα δείχνουν την αναγέννηση , «το χορό του έρωτα με τον ξανθό Απρίλη» Μια ατμόσφαιρα γεμάτη φως και χρώματα.
00:08	Επανάληψη μουσικής φράσης.
00:16. Ρεφρέν	Το μέρος αυτό θα αποτελέσει τον κρίκο που θα συνδέει τις διαφορετικές εμφανίσεις του σόλο βιολιού.
00:24	Επανάληψη μουσικής φράσης.

Το κελάηδισμα των πουλιών          

00:32	Τα βιολιά μιμούνται τους ήχους των πουλιών με εκπληκτική περιγραφική δύναμη.
01:04	Επανάληψη θέματος

Ο ήχος του νερού

01:12	Τα όργανα με μικρές φράσεις μιμούνται το ψιθύρισμα του νερού.
01:27	Επανέκθεση του ρεφρέν

Η καταιγίδα

01:43	Εδώ ο συνθέτης μας προετοιμάζει με την ορχήστρα να παίζει με γρήγορες νότες για την επικείμενη καταιγίδα.
01:50	Το σόλο βιολί ‘συνομιλεί’ με την ορχήστρα.
02:12	Επανάληψη του ρεφρέν.

Το κελάηδισμα των πουλιών

02:20	Ο σολίστας μαζί με τα πρώτα και δεύτερα βιολιά μιμείται με ηχητικά χρώματα και πληθώρα διαφορετικών τόνων πάλι τα πουλιά.
02:37	Ακούμε μια φράση που προέρχεται από τη μελωδία  που άνοιξε το κοντσέρτο.
02:49	Προς το κλείσιμο του πρώτου μέρους
03:02	Η ορχήστρα επαναλαμβάνει δύο φορές με ένταση αρχικά και πιο piano στη συνέχεια το ρεφρέν. Ολοκλήρωση του ερχομού της άνοιξης.

Δείτε στο βίντεο το πρώτο μέρος από την άνοιξη.
 

Στο βίντεο αυτό θα ακούσετε την άνοιξη από το συγκρότητα Carmel A Capella.

                                                                                                        Ferenc cakó


Παράλληλο έργο. 
"Η Ιεροτελεστία της Άνοιξης" του Igor Stravinsky
 Στις 29 Μαΐου 1913, στο Παρίσι, ο 30χρονος τότε ρώσος συνθέτης κλασσικής μουσικής Igor Stravinsky (1882-1971)παρουσιάζει για πρώτη φορά την εκπληκτική μουσική σύνθεσή του για χορό μπαλλέτου :Le sacre du printemps ή rite οf spring ή η ιεροτελεστία της Ανοιξης και ένας νέος δρόμος ανοίγει έκτοτε για τον κόσμο της μουσικής και του χορού.            

   Ο ίδιος , ο Στραβίνσκυ, λέγεται πως είπε για το πως εμπνεύστηκε το έργο : "Είδα με τη φαντασία μου μία ιερή παγανιστική τελετή: σοφοί ηλικιωμένοι, καθισμένοι σε κύκλο, βλέπουν ένα νέο κορίτσι να χορεύει προς το θάνατο. Τη θυσίαζαν για να εξευμενίσουν το θεό της άνοιξης".

Το έργο.

Μετά από ένα δύσκολο χειμώνα η φύση σιγά –σιγά ξυπνάει και αρχαίες φυλές μέσα από εορταστικές ιεροτελεστίες γιορτάζουν τον ερχομό της Άνοιξης. Μια μάγισσα χρησιμοποιεί κλωνάρια, για να προβλέψει το μέλλον. Οι γυναίκες χορεύουν παραδοσιακούς χορούς της Άνοιξης. Όλοι μαζί γιορτάζουν με ένα διονυσιακό τρόπο τη μητέρα Γη. Οι άντρες αναπαριστούν μέσα από το χορό τους πολεμικά παιχνίδια. Ο γηραιότερος σοφός έρχεται από το χωρίο και πραγματοποιείται  ο χορός της γης. Καθώς σκοτεινιάζει οι κοπέλες εκτελούν αρχαίους σχηματισμούς και μια θα επιλεγεί ως η εκλεκτή. Στη συνέχεια  οι κοπέλες θα επικαλεστούν τα αρχαία πνεύματα κα η εκλεκτή κοπέλα με τον τελικό χορό θα εξευμενίσει τους θεούς της Άνοιξης.

Δομή του έργου.

Το έργο χωρίζεται σε δύο μέρη και το καθένα από αυτά είναι χωρισμένο σε μικρότερα τμήματα, που διαδέχονται το ένα το άλλο χωρίς ενδιάμεσες παύσεις. Αρχίζουν με μια αργή εισαγωγή και τελειώνουν σε ένα φρενήρη ρυθμό. Η ονομασία των τίτλων τους φανερώνουν τον παγανιστικό χαρακτήρα του θεματικού υλικού.

Πρώτο μέρος: Η λατρεία της Γης:	Δεύτερο μέρος, Η θυσία:
(1) Εισαγωγή, (2) Οιωνοί της άνοιξης: Χοροί των παρθένων, (3) Τελετουργική απαγωγή, (4) Γαϊτανάκια της άνοιξης, (5) Παιγνίδια των αντίπαλων φυλών, (6) Πομπή του σοφού - Λατρεία της Γης - Ο Σοφός, (7) Χορός της Γης.	(1) Εισαγωγή, (2) Μυστικοί κύκλοι των παρθένων, (3) Εξύμνηση της εκλεκτής παρθένου, (4) Επίκληση των προγόνων, (5) Τελετουργικό των προγόνων, (6) Θυσιαστήριος χορός (Η παρθένος).

Οδηγός ακρόασης για την Εισαγωγή

Μέρος πρώτο. Εισαγωγή – Επίκληση της Άνοιξης

0:00	Ακούγεται μια μελωδία από το φαγκότο.
0:46	Ακολουθούν  τα ξύλινα πνευστά.
2:44	Η ορχήστρα κλιμακώνει την ένταση, συμμετέχοντας και αυτή στην επίκληση.
3:06	Επιστροφή στην αρχική μελωδία με το φαγκότο.
3:22	Ακούμε το πιτσικάτο των εγχόρδων.

 Χορός των  Νεαρών Αγοριών και Κοριτσιών.

3:40	Διάφωνες  χαμηλές συγχορδίες –ανορθόδοξοι τονισμοί.
4:28	Το φαγκότο εισέρχεται με το ίδιο θέμα, αλλά με μη κανονικούς τονισμούς.
5:23	Ακούγεται μια μελωδία από το κόρνο.
6:00	Ακούγεται μια  τρομπέτα να παίζει μια λαϊκότροπη μελωδία.

Το παιχνίδι της απαγωγής.

7:00	Φανφάρες στα χάλκινα και τα ξύλινα πνευστά, θόρυβος και ταραχή από τα κρουστά.

Καλή ακρόαση…