Πρόταση για μια καλή ταινία. "Ο εξαιρετικός κύριος Λαζάρ"

Ο εξαιρετικός κύριος Λαζάρ είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα χαμηλόφωνη ταινία, γεμάτη μετρημένη θλίψη για την ανθρωπιά που χάνεται και την ουσία της ζωής που πάντα βρίσκει τον δρόμο της, έστω κι αν οι λύσεις που επιλέγονται από τους γύρω μας (ή τους από πάνω μας) δεν είναι πάντα οι επιθυμητές.

Δεν βλέπει κανείς συχνά ταινίες από τον γαλλόφωνο Καναδά. Πριν την ξεκινήσω νόμιζα πως ήταν γαλλική. Άργησα μάλιστα να αντιληφθώ ότι έπεφτα έξω. Μόνο όταν τα αυτιά μου άρχισαν να προσέχουν τα κάπως βαριά γαλλικά και παραξενεύτηκα που τα χιόνια στην αυλή του σχολείου δεν έλιωναν, κατάλαβα πως πρόκειται για κινηματογράφο του Κεμπέκ. Για χρόνια, ο μοναδικός γαλλοκαναδός σκηνοθέτης που γνώριζα ήταν ο Ντενί Αρκάν (Η πτώση της αμερικανικής αυτοκρατορίας, Η επέλαση των βαρβάρων). Πέρυσι προβλήθηκε στην Ελλάδα το συγκλονιστικό Μέσα από τις φλόγες (Incendies) του Ντενί Βιλνέβ και φέτος ήταν υποψήφιος για Όσκαρ ξενόγλωσσης ταινίας ο Φιλίπ Φαλαρντό με τον "Εξαιρετικό κύριο Λαζάρ" (ή και σκέτο Κύριο Λαζάρ).

Σε ένα δημοτικό σχολείο του Μοντρεάλ, τα παιδιά βρίσκουν ένα πρωί τη δασκάλα τους κρεμασμένη μέσα στην αίθουσα διδασκαλίας. Η ψυχολόγος του σχολείου (μοιάζει να εκπλήσσονται όλοι που δεν υπάρχει μια ψυχολόγος για κάθε τάξη!) καλείται να βοηθήσει τους μικρούς μαθητές (11-12 χρονών) να αντιμετωπίσουν τις επιπτώσεις του θανάτου. Ταυτόχρονα, κάνει αίτηση να αντικαταστήσει την αυτόχειρα ο κος Λαζάρ (Mohamed Fellag), αλγερινής καταγωγής. Στη μέση της χρονιάς οι επιλογές είναι εντελώς περιορισμένες και ο μοναδικός υποψήφιος προσλαμβάνεται. Ο κος Λαζάρ ακολουθεί πιο κλασικούς τρόπους διδασκαλίας, που ξενίζουν τους συναδέλφους του και τους γονείς, αλλά τα παιδιά δείχνουν να τον συμπαθούν και αγκαλιάζουν τις μεθόδους του, παρά την αρχική αμηχανία και την αναπόφευκτη σύγκριση με την προηγούμενη δασκάλα τους. Σύντομα μαθαίνουμε πως ο Λαζάρ αντιμετωπίζει προβλήματα με το Γραφείο Αλλοδαπών και έχει προσωπικούς λογαριασμούς με τον θάνατο στην οικογένειά του. Θα βοηθήσει τα παιδιά να ξεπεράσουν την απώλεια περισσότερο απ’ όσο η ψυχολόγος; Πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα με τους συναδέλφους του και ιδιαίτερα με την Κλερ, μια δασκάλα που φαίνεται να του δείχνει περισσότερη συμπάθεια;

Χωρίς να καταφεύγει σε πρωτότυπες σκηνοθετικές λύσεις, ο Φαλαρντό προχωράει την ιστορία του λιτά και ομαλά. Επικεντρώνεται περισσότερο στη σχέση του δασκάλου με τους μαθητές, αλλά και στο τι συμβαίνει ανάμεσα στους μαθητές, που προσπαθούν να διαχειριστούν τον θάνατο και τις ενοχές που αναπτύσσονται. Αντίθετα, το κομμάτι των σχέσεών του με τους υπόλοιπους δασκάλους και την Κλερ μοιάζει να  υποβαθμίζεται - όχι ανεξήγητα.

Η κοκκώδης και μουντή φωτογραφία ταιριάζει απόλυτα με την ατμόσφαιρα πένθους και ενοχής. Το δυσοίωνο κλίμα κυριαρχεί τόσο στο προαύλιο του σχολείου όσο και στις σχολικές αίθουσες. Με αδρές πινελιές, ο Φαλαρντό σκιαγραφεί μια εκπαίδευση αποστειρωμένη, που στέκεται στον τύπο και όχι στην ουσία, σε ένα τώρα ξεκομμένο από το παρελθόν. Ένα σχολείο πνιγμένο από την “πολιτική ορθότητα” που απαγορεύει στους δασκάλους ακόμη και να αγγίξουν τους μαθητές - κομβικό στοιχείο της ταινίας. Στον κο Λαζάρ δεν επιτρέπεται να χρησιμοποιήσει τον Μπαλζάκ (αρχαίος!) για να διδάξει ορθογραφία - μου θύμισε το τολμηρό δοκίμιο της Νατάσα Πολονί, Τα χαμένα παιδιά μας για την απομάκρυνση της γαλλικής παιδείας από τις ανθρωπιστικές αξίες και τα κλασικά γράμματα.

Διακρίσεις:
- Υποψήφιο για Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας (Καναδάς  2012)
- Βραβείο Κοινού στον Philippe Falardeau (2012 CPH:PIX)
- 6 Βραβεία Genie (2012):
* Σκηνοθεσίας  *Μοντάζ  *Καλύτερης Ταινίας  *Α΄ Ανδρικού Ρόλου * Β΄ Γυναικείου Ρόλου * Σεναρίου
- 7 Βραβεία Jutra (2012):
* Ήχου  * Σκηνοθεσίας  * Καλύτερης Ταινίας  * Μουσικής  * Σεναρίου  * Β΄ Ανδρικού Ρόλου  * Β΄ Γυναικείου Ρόλου
- 3 Βραβεία στο RiverRun International Film Festival (2012)
* Κοινού  * Α΄ Ανδρικού Ρόλου  * Σεναρίου
- Βραβείο Καλύτερης Καναδικής Ταινίας, στο Toronto International Film Festival (2011)
- 2 Βραβεία στο Valladolid International Film Festival  (2011)
* Σεναρίου  * Καλύτερης Ταινίας
- Πολλές ακόμη υποψηφιότητες σε διάφορα Φεστιβάλ.

PHILIPPE FALARDEAU

Έχει σπουδάσει Πολιτικές Επιστήμες και Διεθνείς Σχέσεις.

ΦΙΛΜΟΓΡΑΦΙΑ

O exairetikos kyrios Lazhar 2011, C’est pas moi, je le jure! 2008, Congorama 2006, Jean Laliberté: A Man, His Vision and a Whole Lot of Concrete 2002, La moitié gauche du frigo 2000, Pâté chinois 1997, La course destination monde 1988 .