«Persona» του Ingmar Bergman...

Δημοσιεύθηκε στις 2 Φεβ 2013

Η ηθοποιός Ελίζαμπεθ Βόγκλερ (Λιβ Ούλμαν) καταρρέει στη σκηνή κατά τη διάρκεια μιας θεατρικής παράστασης κι έκτοτε με την θέλησή της επιλέγει τη σιωπή. Τίθεται στη φροντίδα της νοσοκόμας Άλμα (Μπίμπι Άντερσον), με την οποία συμβιώνει για ένα διάστημα σε ένα παραθαλάσσιο εξοχικό. Σε αυτό το διάστημα, στη σχέση που εξελίσσεται ανάμεσα στις δύο γυναίκες, που μοιάζουν πολύ εξωτερικά, αναπτύσσεται μια αμφίδρομη ροή προσωπικοτήτων και βιωμάτων, που τις οδηγεί σε μια διαταραγμένη εμπειρία ταύτισης.

Στο βιβλίο «Ο Μπέργκμαν μιλάει για τον Μπέργκμαν»,(Εκδ. ΡΟΕΣ), διαβάζουμε σχετικά με την ταινία:

«Ήθελα να κάνω ένα ποίημα, όχι με λέξεις αλλά με εικόνες για την κατάσταση που γέννησε την Περσόνα.[...] Όπως σε ένα ποίημα, οι εικόνες σημαίνουν διαφορετικά πράγματα για τον κάθε άνθρωπο.»

«Είναι για ένα πρόσωπο που μιλάει και για ένα άλλο που μένει σιωπηλό.»

«Η ομοιότητα της Μπίμπι με την Λίβ δεν έλεγε να φύγει από το μυαλό μου. Σκέφτηκα ότι θα ήταν πολύ ωραίο να κάνω μια ταινία για δυο ανθρώπους που χάνουν την ταυτότητα τους ο ένας μέσα στον άλλον - που μοιάζουν κατά κάποιον τρόπο. Και ξαφνικά τις σκέφτηκα να κάθονται και να συγκρίνουν τα χέρια τους. Αυτή ήταν η πρώτη εικόνα - οι δυο γυναίκες να κάθονται εκεί φορώντας κάτι μεγάλα καπέλα και να συγκρίνουν τα χέρια τους.»

«Βάλαμε την μηχανή μπρος και τότε η Λιβ είπε, «Αχ κοίτα, μια απαίσια φωτογραφία της Μπίμπι!». Και η Μπίμπι είπε, «Όχι δεν είμαι εγώ, εσύ είσαι!».Ύστερα η φωτογραφία σταμάτησε. Όλα τα πρόσωπα έχουν μια καλή και μια κακή πλευρά, και αυτή η φωτογραφία είναι ένας συνδυασμός των λιγότερο ελκυστικών στοιχείων της Μπίμπι και της Λιβ.»

«Ναι, οι λέξεις παύουν να υπάρχουν για την Άλμα.[...] Η επιθετικότητά της σε αυτήν την ονειρική κατάσταση παίρνει τόσο τεράστιες διαστάσεις που ανακαλύπτει ότι δεν μπορεί πια να χρησιμοποιήσει λέξεις. Ο νους της γίνεται φοβερά ταραγμένος. Χάνει την ικανότητα να εκφράζεται. Είναι σαν ένα μηχάνημα που γίνεται κομμάτια αλλά συνεχίζει να γυρνάει τρελά, και λέξεις χωρίς τάξη, χωρίς περιεχόμενο, ξεχύνονται από το στόμα της».

Persona (Περσόνα, 1966)
Σενάριο-Σκηνοθεσία: Ίνγκμαρ Μπέργκμαν
Φωτογραφία: Σβέν Νύκβιστ
Ηθοποιοί: Λίβ Ούλμαν, Μπίμπι Άντερσον, Γκούναρ Μπγιέρνστραντ, Γιόργκεν Λίντστρομ, Μάγκαρετ Κρουκ

Όλα τα πνευματικά δικαιώματα ανήκουν στους δημιουργούς και αντίστοιχους ιδιοκτήτες της ταινίας. Αυτό το βίντεο είναι μόνο για εκπαιδευτικούς σκοπούς. Αν σας αρέσει η ταινία, μπορείτε να αγοράσετε το επίσημο DVD.

Ελληνικοί Υπότιτλοι: http://www.greeksubtitles.info/
(αν οι υπότιτλοι δεν ενεργοποιούνται αυτόματα κάντε κλικ στο εικονίδιο των υποτίτλων)

Σχετική ανάρτηση: http://gnathion.blogspot.gr/2013/02/p..

Μία αριστουργηματική μινιμαλιστική σπουδή πάνω στη γυναικεία φύση, την ψυχολογία της χαμένης ταυτότητας και την ουσία της ανθρώπινης ύπαρξης. Του Γιώργου Ρούσσου.

Η ηθοποιός Ελίζαμπεθ Βόγκλερ, παντρεμένη και με έναν μικρό γιο, καταρρέει κατά τη διάρκεια μιας παράστασης της Ηλέκτρας. Στη συνέχεια καταφεύγει στη σιωπή και την απομόνωση από τον υπόλοιπο κόσμο. Η νοσοκόμα που την περιποιείται, η Άλμα, τη συνοδεύει στο παραθαλάσσιο σπίτι της γιατρού της, για να βελτιωθούν οι συνθήκες ανάρρωσης τ

Διαβάστε επίσης: Έξι χρόνια χωρίς τον σπουδαίο Ίνγκμαρ Μπέργκμαν

Η Άλμα προσπαθεί συνεχώς να διαλευκάνει ποιος είναι ο λόγος που η Ελίζαμπεθ έχει επιλέξει τη σιωπή (η οποία μετατρέπεται σιγά σιγά σε κατατονία) μιας και πιστεύει ότι διαθέτει ένα είδος «εσωτερικής δύναμης» που την έχει ωθήσει σε τούτη της την επιλογή.

Παρότι εντελώς αντίθετοι χαρακτήρες μια περίεργη όσμωση θα δημιουργηθεί ανάμεσα στις δύο γυναίκες. Επειδή ο γιατρός που παρακολουθούσε την Ελίζαμπεθ έχει απαγορεύσει τις επισκέψεις, η Άλμα μιλάει συνεχώς στην Άλμα προσπαθώντας να της εκμαιεύσει λεπτομέρειες της ζωής της.

Οι μέρες περνούν και η Άλμα προκειμένου να κάνει την Ελίζαμπεθ να αντιδράσει, της μιλάει διαρκώς, χωρίς ποτέ να λαμβάνει απάντηση και σύντομα θα αρχίσει να της εξομολογείται όλα της τα μυστικά της και τις πιο μύχιες σκέψεις της.

Σ’ αυτό το διάστημα της συγκατοίκησης και της απομόνωσης, ανάμεσα στις δυο γυναίκες που μοιάζουν πολύ στην εξωτερική εμφάνιση, αναπτύσσεται μια παράξενη σχέση η οποία οδηγεί σταδιακά και με έναν παράξενο τρόπο, στην συγχώνευση των προσωπικοτήτων τους, της μίας μέσα στην άλλη...

Αυτό είναι εν ολίγοις το θέμα της μαγικής ταινίας που ακούει στο όνομα "Persona" του 1966. Στην ιστορία της 7ης Τέχνης, εάν υπάρχει ένας σκηνοθέτης που κατάφερε να αποκρυπτογραφήσει τη μαγεία, αλλά και την πολυπλοκότητα της γυναικείας ψυχοσύνθεσης, τότε αυτός σίγουρα είναι ο σπουδαίος καλλιτέχνης, Ίνγκμαρ Μπέργκμαν, σε αυτή ακριβώς τη δημιουργία του. Και είναι ακριβώς τέτοιες δημιουργίες χάρη στις οποίες ο Κινηματογράφος επάξια αναφέρεται ως η 7η Τέχνη.

Έχοντας ουσιαστικά στο πλευρό του δύο από τις αγαπημένες του πρωταγωνίστριες, ο Σουηδός σκηνοθέτης, μας δίνει απλόχερα ένα ατόφιο αριστούργημα, ένα από τα ανεξίτηλα διαμάντια του Κινηματογράφου. Μπίμπι Άντερσον και Λιβ Ούλμαν, συνοδευόμενες από την υπέροχη φωτογραφία του Σβεν Νύκβιστ, συνθέτουν ένα εικαστικό αποτέλεσμα που όμοιο του δύσκολα θα ξανασυναντήσουμε.

Ο ίδιος o Μπέργκμαν, θα πει χαρακτηριστικά για την "Persona":

«Η ταινία αυτή μου έσωσε τη ζωή. Και αποτελεί τα όρια στα οποία θα μπορούσε να φτάσει η διάνοιά μου...»

Η «Persona» - που στην Ελλάδα έχει παιχθεί και ως «Έρωτας χωρίς φραγμούς» - κρίνεται ως άκρως μινιμαλιστική, πλην αριστουργηματική, ταινία, με την εμφάνιση μόνο πέντε ηθοποιών από τους οποίους η Μπίμπι Άντερσον και η Λιβ Ούλμαν είναι οι μόνες που εμφανίζεται για περισσότερο από ένα λεπτό μπροστά στην κάμερα. Η μουσική επένδυση του Λαρς Γιόχαν Βέρλε είναι εξαιρετική και σε ορισμένες σκηνές στοιχειώνει τον θεατή.

Ο χαρακτήρας της Ούλμαν λέει μόνο δεκατέσσερις λέξεις καθ’ όλη την διάρκεια της ταινίας, σε αντίθεση με την Άντερσον, η οποία μιλάει ακατάπαυστα. Μάλιστα, μεταξύ των άλλων έχει δύο εξαιρετικούς μονολόγους. Αυτόν που περιγράφει το ερωτικό όργιο με τους αγνώστους στην παραλία και αυτόν που αναφέρεται στο μωρό της Ελίζαμπεθ.

Persona, είναι η λατινική λέξη που όριζε τις μάσκες, πίσω από τις οποίες οι ηθοποιοί της αρχαιότητας έκρυβαν τα πρόσωπα τους, για βγουν στη σκηνή ταυτισμένοι έτσι με τον ρόλο που υποδήλωνε το προσωπείο τους.

Τα σκηνικά, τα κοστούμια και το μακιγιάζ είναι ελάχιστα, ενώ ο Μπέργκαμν κινηματογραφεί για άλλη μια φορά με εξαιρετικό τρόπο, χρησιμοποιώντας ιδανικές γωνίες λήψης. Με χρήση μακρινών αλλά και πολύ κοντινών πλάνων, πάνω στα αγγελικά πρόσωπα των δύο πανέμορφων και εκφραστικών πρωταγωνιστριών του.

Το 1967 η «Persona» είχε επιλεγεί από την Σουηδική Ακαδημία Κινηματογράφου για να εκπροσωπήσει την χώρα στην κατηγορία Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας στο 39ο διαγωνισμό των Όσκαρ, αλλά η υποψηφιότητά της δεν έγινε δεκτή.

Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό ότι μέχρι και το 2004 στην Αμερική κυκλοφορούσε μια λογοκριμένη έκδοση της ταινίας στην οποία είχαν περικοπεί στοιχεία από το πρώτο τρίλεπτο της ταινίας. Αλλά και κάποια κομμάτια από τον μονόλογο της Μπίμπι Άντερσον που αναφέρονταν, στο ερωτικό όργιο καθώς και στην άμβλωση του παιδιού...

Ένα τρίλεπτο, που προσωπικά θεωρώ πως αποτελεί ότι πιο "πειραματικό" μας έχει παρουσιάσει ο Σουηδός σκηνοθέτης και καλώς γνώστης της ανθρώπινης ψυχολογίας, στην πλούσια φιλμογραφία του.

Η ταινία σήμερα θεωρείται - και δικαίως - ένα από τα σημαντικότερα αριστουργήματα του 20ου αιώνα στον χώρο της 7ης Τέχνης και βρίσκεται σε αρκετές λίστες με τις καλύτερες δημιουργίες όλων των εποχών.

Το 2010, βρέθηκε στη θέση Νο71 του Empire Magazine, στη λίστα με τις 100 καλύτερες ταινίες του Παγκόσμιου Κινηματογράφου, ενώ στην αντίστοιχη λίστα του Βρετανικού Sight & Sound, βρίσκεται στη θέση Νο13.

Έχουν περάσει αρκετά χρόνια από τότε που είδα στη μεγάλη οθόνη την ταινία «Persona», για πρώτη φορά. Συγκλονισμένος, από τότε και σε τακτά χρονικά διαστήματα, επανήλθα αρκετές φορές, για να την απολαύσω σε διάφορα φορμάτ.

Προσφάτως την ξαναείδα στη δημοσιογραφική της προβολή, με αφορμή την επανέκδοση της για να επιβεβαιώσω αυτό που πάντα υποπτευόμουν. Το γεγονός δηλαδή, ότι τέτοιες δημιουργίες, όσες φορές και να τις παρακολουθήσεις, πάντα θα ανακαλύψεις και κάτι καινούργιο.

Είναι σαν ένας πίνακας ζωγραφικής, που ανεξάρτητα από το πόσες φορές κι αν τον μελετήσεις, θα ανακαλύψεις μία καινούργια οπτική γωνία, ένα νέο ερέθισμα και μία συγκίνηση μου μόνο η τέχνη μπορεί πραγματικά να σου προσφέρει. 

Στην κλασσική ερώτηση, ποια είναι η καλύτερη ταινία όλων των εποχών, η αλήθεια είναι ότι χωρά μεγάλη συζήτηση. Αλλά όταν με ρωτάνε ποια είναι η αγαπημένη μου ταινία; Η απάντηση είναι εύκολη. Η «Persona» του Ingmar Bergman...

Έτος: 1966 | Xώρα: Σουηδία | Διάρκεια: 83 λεπτά | Σκηνοθεσία: Ingmar Bergman | Σενάριο: Ingmar Bergman | Παίζουν: Bibi Andersson, Liv Ullmann, Margaretha Krook     

TVXS.GR