Αγαπημένη μου Juliet,
Τώρα που έγινες μόλις δέκα ετών, θέλω να σου γράψω για κάτι που έχει
ιδιαίτερη σημασία για μένα. Αναρωτήθηκες ποτέ πώς γίνεται να γνωρίζουμε
αυτά που γνωρίζουμε; Πώς ξέρουμε, για παράδειγμα, ότι τα αστέρια, τα
οποία μοιάζουν με μικροσκοπικές τρυπίτσες στον ουρανό, είναι στην
πραγματικότητα τεράστιες μπάλες φωτιάς σαν τον Ήλιο, αλλά πάρα πολύ
μακριά από τη Γη; Και πώς γνωρίζουμε ότι η Γη είναι μία μικρότερη μπάλα
που περιστρέφεται γύρω από ένα από αυτά τα αστέρια, τον Ήλιο;»
«Η απάντηση σε αυτά τα ερωτήματα είναι η απόδειξη!»
«Απόδειξη δεν είναι πάντοτε μόνο μία απλή παρατήρηση, όμως η παρατήρηση βρίσκεται πάντα πίσω από την απόδειξη».
«Οι επιστήμονες -ειδικοί στο να ανακαλύπτουν τι είναι αληθινό
σχετικά με τον κόσμο- λειτουργούν συχνά σαν ανακριτές. Κάνουν μια
εικασία (που ονομάζεται υπόθεση) για κάτι που θα μπορούσε να ισχύει.
Μπορούν τότε να πουν στους εαυτούς τους: αν αυτό ήταν πραγματικά
αληθινό, θα έπρεπε να δούμε εκείνο και το άλλο. Αυτό ονομάζεται
πρόβλεψη».
«Ο τρόπος με τον οποίο οι επιστήμονες χρησιμοποιούν τις αποδείξεις
για να μάθουν τον κόσμο είναι πολύ πιο έξυπνος και πιο περίπλοκος από
ό,τι μπορώ να περιγράψω σε ένα μικρό γράμμα. Τώρα όμως θέλω να προχωρήσω
πέρα από την απόδειξη, η οποία είναι ένας καλός λόγος για να πιστεύεις
σε κάτι, και να σε προειδοποιήσω για τρεις κακούς λόγους για να
πιστεύεις σε οτιδήποτε. Ονομάζονται «παράδοση», «εξουσία» και
«αποκάλυψη».
«Οι άνθρωποι πιστεύουν κάποια πράγματα επειδή απλώς κάποιοι άλλοι
άνθρωποι πίστευαν στα ίδια πράγματα για αιώνες. Αυτό είναι η παράδοση».
Όμως διαφορετικές θρησκείες έχουν, σε ολόκληρο τον κόσμο, τα παιδιά.
«Η ιστορία του κάθε παιδιού δεν έχει καμία σχέση με αποδείξεις και
όλα τους πιστεύουν ό,τι και οι γονείς τους και οι παππούδες, οι οποίοι
με τη σειρά τους δεν βασίζονταν ούτε εκείνοι σε αποδείξεις».
Περιττό βέβαια να πω ότι «…από τη στιγμή που όλοι πιστεύουν σε διαφορετικά πράγματα, δεν θα μπορούσαν να έχουν όλοι δίκιο.»
«…στην πραγματικότητα η κάθε διαφορετική πίστη οφείλεται ολοκληρωτικά στις διαφορετικές παραδόσεις τους».
«Στην αρχή είχαν φτιαχτεί με τον ίδιο τρόπο που φτιάχνεται κάθε
ιστορία σαν αυτή της Χιονάτης. Όμως, με την πάροδο των αιώνων,
μετατράπηκε σε παράδοση και οι άνθρωποι άρχισαν να την παίρνουν στα
σοβαρά, απλώς και μόνον επειδή η ιστορία μεταβιβάστηκε σε τόσο πολλές
γενιές».
«Εάν κατασκευάσεις μία ιστορία που δεν είναι αληθινή, τότε, με το να
τη μεταφέρεις διαμέσου των αιώνων δεν θα γίνει πιο αληθινή!»
«Η εξουσία ως λόγος για να πιστεύεις κάτι, σημαίνει ότι το πιστεύεις
επειδή σου το είπε κάποιος που είναι σημαντικός. Στην Ρωμαιοκαθολική
Εκκλησία, ο Πάπας είναι το πιο σημαντικό πρόσωπο, και οι άνθρωποι
πιστεύουν ότι έχει δίκιο απλά και μόνο επειδή είναι ο Πάπας και έχει
εξουσία» όπως και οι Αγιατολάχ στην Μουσουλμανική θρησκεία.
«Πολλοί νέοι Μουσουλμάνοι είναι έτοιμοι να διαπράξουν φόνους, ακριβώς επειδή τους το ζητούν οι Αγιατολάχ».
«Τώρα, κάποια από τα πράγματα που είπε ο Πάπας κατά τη διάρκεια της
ζωής του ήταν πιθανώς αληθινά και κάποια άλλα δεν ήταν. Δεν υπάρχει
κανένας λόγος να πιστέψεις οτιδήποτε κι αν πει μόνο και μόνο επειδή ήταν
ο Πάπας, όπως δεν υπάρχει λόγος να πιστεύεις οτιδήποτε κι αν πουν
πολλοί άλλοι άνθρωποι» που έχουν εξουσία.
«Δεν έχω δει με τα ίδια μου τα μάτια την απόδειξη ότι το φως
ταξιδεύει με ταχύτητα 300.000 χιλιομέτρων το δευτερόλεπτο. Αντίθετα
πιστεύω στα βιβλία που μου λένε την ταχύτητα του φωτός… οι άνθρωποι που
έγραψαν τα βιβλία αυτά έχουν δει τις αποδείξεις και ο καθένας μας έχει
τη δυνατότητα να τις ελέγξει προσεχτικά οποιαδήποτε στιγμή» αν το
θέλει.
Όμως «Όταν οι θρησκευόμενοι άνθρωποι έχουν απλώς μια αίσθηση μέσα
τους ότι κάτι πρέπει να είναι σωστό, ακόμα κι αν δεν υπάρχει απόδειξη
ότι είναι σωστό, ονομάζουν την αίσθησή τους αποκάλυψη».
«…αυτή η εσωτερική αίσθηση δεν είναι από μόνη της σοβαρός λόγος για
να πιστέψεις… χρειάζεσαι αποδείξεις…. Ωστόσο, διαφορετικοί άνθρωποι
έχουν αντίθετες διαισθήσεις, οπότε πώς αποφασίζουμε τίνος η διαίσθηση
είναι η σωστή;»
«Υπάρχουν άνθρωποι με δυνατή εσωτερική αίσθηση ότι ένας διάσημος
αστέρας του κινηματογράφου τους αγαπά ενώ στην πραγματικότητα ο ηθοποιός
δεν τους έχει συναντήσει ποτέ. Οι άνθρωποι αυτοί είναι πνευματικά
άρρωστοι. Οι εσωτερικές αισθήσεις πρέπει να στηρίζονται σε αποδείξεις,
αλλιώς δεν μπορεί κανείς να τις εμπιστευτεί. Οι διαισθήσεις έχουν αξία
ακόμη και στην επιστήμη, αλλά μόνο για να σου δίνουν ιδέες, τις οποίες
αργότερα ελέγχεις, αναζητώντας αποδείξεις».
«Καμιά από αυτές τις θρησκευτικές δοξασίες δεν υποστηρίζεται από
σοβαρές αποδείξεις. Ωστόσο, εκατομμύρια άνθρωποι τις πιστεύουν. Αυτό
ίσως συμβαίνει διότι τους είπαν να τις πιστέψουν όταν ήταν σε νεαρή
ηλικία, δηλαδή σε μία ηλικία που θα μπορούσαν να πιστέψουν οτιδήποτε».
«Πιστεύουν σε διαφορετικά πράγματα ακριβώς για τον ίδιο λόγο που εσύ
μιλάς αγγλικά και η Ann Kathrin γερμανικά. Και οι δύο γλώσσες είναι
σωστές, η καθεμιά για τη δική της χώρα. Όμως, δεν μπορεί να ισχύει ότι
διαφορετικές θρησκείες έχουν δίκαιο η καθεμιά για τη χώρα τους δεδομένου
ότι διαφορετικές θρησκείες ισχυρίζονται ότι είναι αληθινά, κάποια
πράγματα που είναι αντίθετα μεταξύ τους. Δεν γίνεται η Μαρία να είναι
ζωντανή στην κοινότητα των καθολικών της Νότιας Ιρλανδίας και νεκρή
στους Προτεστάντες της Βόρειας Ιρλανδίας.
Τι μπορούμε να κάνουμε για όλα αυτά; Δεν είναι εύκολο για σένα να
κανείς κάτι, επειδή είσαι μόνο δέκα ετών. Όμως, θα μπορούσες να
δοκιμάσεις το εξής: Την επόμενη φορά που κάποιος θα σου πει κάτι που
ακούγεται σημαντικό σκέψου: Είναι αυτό κάτι που ο κόσμος το γνωρίζει
επειδή υπάρχουν αποδείξεις; Ή είναι κάτι που οι άνθρωποι το πιστεύουν
μόνον εξαιτίας της παράδοσης, της εξουσίας ή της αποκάλυψης; Και, την
επόμενη φορά που κάποιος θα σου πει ότι κάτι είναι αληθινό, ρώτησε τον:
Τι αποδείξεις έχουμε γι αυτό; Και αν δεν μπορούν να σου δώσουν μία καλή
απάντηση, ελπίζω να σκεφτείς πολύ προσεχτικά πριν πιστέψεις λέξη από όσα
σου πουν.
Ο αγαπημένος σου μπαμπάς».
Δημοσιεύθηκε στο βιβλίο του J. Brockman και K. Matson «How Things
Are» (New York, Morrow, 1995) και αναδημοσιεύτηκε στον «Εφημέριο του
Διαβόλου» από τις εκδόσεις ΤΡΑΥΛΟΣ το 2008.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου