ΓΙΟΡΤΗ ΤΗΣ ΜΗΤΕΡΑΣ " Η μητέρα στη λογοτεχνία και στον κινηματογράφο"

Αξέχαστες μητέρες της ελληνικής πεζογραφίας 

Οκτώ μητρικές φιγούρες που, όσα χρόνια κι αν περάσουν, όσο κι αν τα ήθη χαλαρώσουν, θα αποτελούν σημεία αναφοράς.

«Μητέρα είναι μόνο μια» λέει ο λαός και η τέχνη δεν τον διαψεύδει. Όμως, το θετικό πρόσημο που συνοδεύει τη μητρότητα στη λαϊκή θυμοσοφία δεν αποτυπώνεται κατ’ ανάγκη στην πεζογραφία και στο θέατρο – ίσως επειδή τα βιώματα που σπρώχνουν τους ανθρώπους προς την καλλιτεχνική έκφραση δεν είναι από αυτά που συνδέει κανείς με ένα happy end. Λόγω της Ημέρας της Μητέρας ανατρέξαμε στην ελληνική γραμματολογία και ξεχωρίσαμε οκτώ αξέχαστες μητρικές φιγούρες που, όσα χρόνια κι αν περάσουν, όσο κι αν τα ήθη χαλαρώσουν, θα αποτελούν σημεία αναφοράς:

1. Η Ιοκάστη από την τραγωδία του Σοφοκλή «Οιδίπους Τύραννος». Η ιστορία της είναι γνωστή. Γέννησε τον Οιδίποδα, αγνοώντας τον χρησμό του Μαντείου των Δελφών να μην κάνει παιδιά με τον σύζυγό της Λάιο. Στη συνέχεια ο γιος σκότωσε τον πατέρα και παντρεύτηκε τη μητέρα του. Ο μύθος έδωσε λαβή σε εκατοντάδες ερμηνείες ανά τους αιώνες και το όνομα της Ιοκάστης -και του Οιδίποδα φυσικά- συνδέθηκε άρρηκτα με τη φροϋδική θεωρία (σύνδρομο της Ιοκάστης). Το συμπέρασμα; Μια αρχετυπική μητρική φιγούρα από τα έγκατα της ελληνικής μυθολογίας που έχτισε το σπίτι της στο παγκόσμιο συλλογικό υποσυνείδητο.

2. Η «Μήδεια» του Ευριπίδη. Σκότωσε τα παιδιά της για να εκδικηθεί τον εραστή της. Η πράξη της αυτή την κατάταξε ανάμεσα στα «τέρατα» της παγκόσμιας λογοτεχνίας και την κατέστησε πρώιμο φεμινιστικό είδωλο –μια γυναίκα με έντονα πάθη και με το θάρρος της δικής της πολιτιστικής ταυτότητας που απαιτεί αιματηρές θυσίες για την προδοσία που υπέστη.

3. Η ανώνυμη μάνα από «Το αμάρτημα της μητρός μου» του Γεώργιου Βιζυηνού. Κατατρεγμένη από τις τύψεις της επειδή προκάλεσε άθελά της τον θάνατο της νεογέννητης κόρης της, η μάνα του Βιζυηνού γίνεται σκληρή, εγωίστρια και εμμονική, παραδομένη στις δεισιδαιμονίες της εποχής και παραμελεί συστηματικά τους γιους της. Το πορτρέτο της είναι μια μελέτη σε βάθος των ψυχικών δυνάμεων που απελευθερώνονται με τη μητρότητα και του τρόπου με τον οποίο αυτές μπορούν να οδηγήσουν τον άνθρωπο σε δύσβατα μονοπάτια.

Το Βερολίνο στο τέλος του Β΄Παγκόσμιου Πολέμου

Ένα νέο βιντεοσκοπημένο έγχρωμο υλικό στο οποίο καταγράφεται το Βερολίνο μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Το βίντεο τραβήχτηκε τον 1945 και δείχνει σπουδαία μνημεία όπως η Πύλη του Βραδεμβούργου και η Βουλή να έχουν γίνει ερείπια από τους βομβαρδισμούς και τους πολίτες να προσπαθούν να συνεχίσουν την καθημερινή τους ζωή.

Σύμφωνα με τα διεθνή μέσα ενημέρωσης, το υλικό τραβήχτηκε δύο μόλις μήνες μετά την πτώση της πόλης το 1945 και δείχνει την απόλυτη καταστροφή που υπέστη η γερμανική πρωτεύουσα κατά τη διάρκεια του πολέμου.
Το Βερολίνο είχε ήδη χωριστεί σε τέσσερις ζώνες από τις δυνάμεις των Συμμάχων και ήδη πολλές πινακίδες είχαν αρχίσει να κάνουν την εμφάνισή τους στη σοβιετική σφαίρα επιρροής.

Το υλικό, μέρος του οποίου δεν έχει δημοσιευτεί ποτέ μέχρι τώρα, έχει μια αίσθηση σχεδόν αποκαλυπτική, καθώς οι Βερολινέζοι περπατούν στους δρόμους, παρά τους σωρούς από ερείπια και χαλάσματα που φαίνονται παντού. Τα τραμ ήδη λειτουργούν στην κεντρική πλατεία του Βερολίνου, την Alexanderplatz, καθώς ένα συνονθύλευμα στρατιωτών και πολιτών επιχειρεί να να φτάσει από το σημείο Α στο σημείο Β.
Προς το τέλος του βίντεο, πλάνα από αέρος περιγράφουν την απόλυτη καταστροφή που έχει υποστεί το βουλεβάρτο του Unter den Linden, που οδηγεί πέρα από την Πύλη του Βραδεμβούργου. Κτίρια αλλά και ολόκληρα οικοδομικά τετράγωνα με διαμερίσματα έχουν ισοπεδωθεί, ενώ μπάζα ή καμμένα αυτοκίνητα στοιβάζονται στην περιοχή.
Το βίντεο ανέβηκε στα social media από τον Konstantin von zur Muehlen, ο οποίος ίδρυσε τον διαδικτυακό τόπο Chronos Media το 2001. Το site έχει πρόσβαση σε ιστορικό κινηματογραφικό υλικό, το οποίο περιλαμβάνει πάνω από 7 εκατ. μέτρα φιλμ το οποίο χρονολογείται εδώ και πάνω από έναν αιώνα.