αιτίες και λύσεις της κρίσης

Tvxs Έρευνα

09:47 | 20 Απρ. 2014

«Όταν ήρθε -τον 19ο αιώνα- η αστική τάξη πραγμάτων, η λεγόμενη νεωτερικότητα*, η ενιαία -μέχρι τότε- υπόσταση του ανθρώπου, άρχισε να διαχωρίζεται. Ο πρώτος διαχωρισμός, ήταν στο άτομο και στον πολίτη. Ο δεύτερος διαχωρισμός, ήταν ανάμεσα στην οικονομία, την πολιτική και την κοινωνία.» Karl Polanyi. 
Με βάση τον παραπάνω διαχωρισμό της υπόστασης του ανθρώπου της νεωτερικότητας, διαμορφώνεται η ενδεικτική σύνοψη των αποτελεσμάτων της έρευνας για τις αιτίες και τις λύσεις της κρίσης που -εκτός των άλλων- θέτει το ερώτημα της επιβίωσης ή μη, του συγκεκριμένου ανθρωπολογικού τύπου.
Από τους: Κρυσταλία Πατούλη - Κώστα Κατσίμπρα

«Ποιές αιτίες μας έφεραν ως εδώ και κυρίως τι πρέπει να κάνουμε;» απάντησαν (και με ανοιχτή πρόσκληση) 160 προσωπικότητες των γραμμάτων, των επιστημών και των τεχνών από την Ελλάδα, την Κύπρο και το εξωτερικό, συν 17 (σύνολο 177) σε επιπλέον υποερωτήματα ανάλογα με την επικαιρότητα, ή με ολόκληρα κείμενα και επιστολές δημοσιευμένες στα πλαίσια της εν λόγω έρευνας που παράλληλα δημιούργησε έναν δημόσιο διάλογο στο tvxs.gr με πάνω από 265 άρθρα και συνεντεύξεις.
Τα αποτελέσματα της συγκεκριμένης έρευνας που διεξάγει ακτιβιστικά η Κρυσταλία Πατούλη από τον Αύγουστο του 2010 έως σήμερα, μελετήθηκαν από την ίδια με την συμμετοχή 5 ακτιβιστών** και θα κυκλοφορήσουν σύντομα σε βιβλίο από τις εκδόσεις Κέδρος το οποίο προλογίζουν ο Ζήσης Δ. Παπαδημητρίου και ο Στέλιος Κούλογλου όπου παρουσιάζονται αναλυτικά οι κυριότερες θέσεις και προτάσεις των συμμετεχόντων, χωρισμένες σε 16 θεματικές ανάλογα με την βασική τους ιδιότητα.
Στο παρόν άρθρο ακολουθεί ενδεικτική παρουσίαση της σύνοψης των αναλυτικών αποτελεσμάτων σε τρεις ενότητες (ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ΠΟΛΙΤΙΚΗ,  ΚΟΙΝΩΝΙΑ), με κάποια αποσπάσματα που εκφράζουν την πλειοψηφία των απαντήσεων. Στο τέλος τής κάθε ενότητας δίδεται η περίληψη μαζί με κάποια εύλογα ίσως ερωτήματα που προκύπτουν.

1. ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ - ΑΙΤΙΕΣ

Οι περισσότεροι από τους συμμετέχοντες στην έρευνα, συμφωνούν ότι σε οικονομικούς όρους οι βασικότερες αιτίες της ελληνικής κρίσης, είναι:

• Παγκόσμια δομική κρίση
• Εκβιασμός του συστήματος / εξάντληση φυσικών πόρων, με σκοπό την κερδοσκοπία
• Xρηματοπιστωτικός καπιταλισμός της σπέκουλας / φούσκα
• Tυχοδιωκτικά και κερδοσκοπικά συμφέροντα: αγορές
• Kατάρρευση του τραπεζικού συστήματος
• Δανεισμός / Χρέος / Έλλειμμα
• Προβλήματα ελληνικής οικονομίας: φοροδιαφυγή, αποβιομηχάνιση, μείωση εθνικής παραγωγής, διόγκωση δημοσίου τομέα, κρατικοδίαιτος ιδιωτικός τομέας
• Σήμερα, τα μέτρα λιτότητας

Σχετικά αποσπάσματα:
«[...] η γενεσιουργός αιτία αυτής της κρίσης είναι το παιχνίδι που παίζεται μεταξύ των λεγόμενων «εταιρειών αξιολόγησης» και των κερδοσκόπων.» Γεράσιμος Νοταράς
«...οι κύριοι παράγοντες της κρίσης (αποτελέσματα μελετών από το 1972) ήταν: α) η εξάντληση των φυσικών πόρων, β) η μόλυνση του περιβάλλοντος, γ) η συνεχής αύξηση του ρυθμού της βιομηχανικής παραγωγής και δ) η δημογραφική έκρηξη. 
[...] Την χαρακτήρισαν «περιοδική», «χρόνια», και «κατάσταση έκτακτης ανάγκης». Πρόκειται όμως για δομική και παγκόσμια κρίση του κοινωνικο-πολιτισμικού σχηματισμού, η οποία δεν ήλθε εξ΄ ουρανού. Αντίθετα είχε προβλεφθεί από διαδοχικές επιστημονικές αναλύσεις που, τόσο αυτές όσο και οι αντιδράσεις για την πρόληψή της, έχουν δημοσιοποιηθεί αλλά σήμερα σκόπιμα αποσιωπούνται.
[...] Το χρήμα συνέχισε να γεννά χρήμα, όχι όμως πλέον μέσα από την ορθολογική βιομηχανική παραγωγή αλλά μέσα από την ανορθολογική σπέκουλα: δανεισμός, χρηματιστήριο, νομισματικές διακυμάνσεις, ομόλογα και κυρίως μέσα από το διατυμπανισμένο σύστημα του εκσυγχρονισμού, με το οποίο το ΔΝΤ λεηλάτησε τις φτωχές χώρες.
[...] Στα 2000 ο καπιταλισμός μετονομάστηκε σε καπιταλισμό της σπέκουλας και οι διακινήσεις του κεφαλαίου μετονομάστηκαν σε «αγορές».  Λέγεται ότι στις αγορές έχουν συγκεντρωθεί 840 τρισεκατομμύρια δολάρια.
[...] Έτσι, τη λεηλασία του Τρίτου Κόσμου διαδέχτηκε η λεηλασία του δημόσιου τομέα στις ίδιες τις χώρες της Δύσης στις οποίες ο δημόσιος τομέας ήταν πλούσιος: ανακατασκευή των συνοικιών, ιδιωτικοποίηση της υγείας, της πρόνοιας, της παιδείας.
Οι διαδικασίες αυτές, που ονομάστηκαν εξορθολογισμός και εκσυγχρονισμός –άλλη μία κατηγορία του κυρίαρχου λόγου που τη δεχτήκαμε άκριτα σαν επαγγελία-, συνοδεύτηκαν με πρόγραμμα λιτότητας, που στην ουσία συνίσταται στη μείωση των μισθών, άρα στην κατάργηση της ομοιοστασίας και την εξόντωση των αδυνάτων στρωμάτων, στη βιοεξουσία όπως την ονόμασε ο Foukault.» Σωτήρης Δημητρίου (Ανθρωπολόγος)



«Έδώ και χρόνια ζούσαμε με χρήματα που εισέρεαν από το εξωτερικό, με επιδοτήσεις και δάνεια. Αλλά δεν είναι αυτή η αιτία που έχει δημιουργήσει τη σημερινή κρίση. Είναι ένα πρόσθετο στοιχείο το οποίο δεν είχε προβλέψει κανείς: η παγκόσμια κρίση από το 2008. Με αυτήν κατέρρευσαν τα δημόσια έσοδα και το αρχικό πρόβλημα απέβη πολύ μεγαλύτερο.
Εκτός αυτού, όπως διαπιστώνει το ΔΝΤ, το 90% των δημοσίων ελλειμμάτων προέρχονται από την επιβράδυνση της οικονομίας, λόγω της διεθνούς κρίσης.
[...] Το ζήτημα είναι ότι οι τράπεζες πήραν τα χρήματα που τους έδωσε το κράτος, αλλά από αυτά που δεν είχε! Συνεπώς τα πήραν τελικά από τον φορολογούμενο, ο λαός δηλαδή έσωσε τις ιδιωτικές τράπεζες από τη χρεοκοπία, προσφέροντας τους δεκάδες δισεκατομμύρια ευρώ, πράγμα που προκάλεσε μεγαλύτερο έλλειμμα στο κράτος.
[...] «Είμαστε λοιπόν μη βιώσιμοι; Και θα πρέπει να πεθάνουμε όλοι; Ή αλλιώς να προσαρμοστούμε; Και η λιτότητα οδηγεί πράγματι στην προσαρμογή; Αυτό θα πρέπει να αποδειχθεί! Και όχι να το δεχτούμε επειδή το εμφανίζουν έτσι [...] Εάν σήμερα υπάρχει μια ωρολογιακή βόμβα στα θεμέλια της Ευρώπης, αυτή δεν είναι η δήθεν καθυστέρηση στην εφαρμογή των νεοφιλελεύθερων «μεταρρυθμίσεων», αλλά η έκταση της ανεργίας, που υπερβαίνει τα 20 εκατομμύρια ανέργων στην Ευρωζώνη [...] Η Ελλαδα, ενώ από αυτήν ξεκίνησε το «λάθος» του ΔΝΤ, συνεχίζει πάντα όπως και πριν, σαν να μην έχει τίποτα συμβεί, ενώ οι άλλες χωρες επωφελούνται από την κακή κατάληξη των προγραμμάτων «στήριξης» στη χώρα μας. Κώστας Βεργόπουλος

«Οι σημερινοί μας πολιτικοί «ηγέτες» και τα κόμματα εξουσίας κάνουν πως δε βλέπουν ότι η ελληνική κρίση είναι η «εξτρέμ» έκφραση της παγκόσμιας κρίσης, στην οποία βρίσκεται το καπιταλιστικό σύστημα υπό την ηγεσία του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου. Η σχέση πραγματικών αξιών (πρώτες ύλες, πηγές ενέργειας, καταναλωτικά προϊόντα, υπηρεσίες κ.λπ.) προς χρηματικές αξίες (διάφορες μορφές χρήματος-χάρτινες ή ηλεκτρονικές- που κυκλοφορούν από τους κατέχοντες) είναι 1: 10 (πολλές εκτιμήσεις την ανεβάζουν στο 1: 15 ή 1:17) (Τη χρονιά της κρίσης ο συνολικός δανεισμός παγκοσμίως ήταν 300% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Μια δεκαετία πριν, το 1995, ήταν στο 200%.)» Γιάννης Μπίλας / Γιώργος Κολέμπας
«Υπήρξαν τραπεζικά δάνεια στην Αμερική, 600 δις δολάρια, και από αυτά καλυμμένα ήταν μόνο τα 50. Όλα τα άλλα ήταν φούσκα. Και έχουν γίνει κάποιοι υπολογισμοί, που λένε ότι το παγκόσμιο ακαθάριστο εθνικό προϊόν, είναι π.χ. 60 τρις ευρώ. Οι διακινούμενες αξίες, όμως, είναι 600 τρις.
Αυτός είναι ο καπιταλισμός στο απόγειό του! Δεν έχει υλικό αντίκρισμα, η λεγόμενη πραγματική οικονομία.
Η έννοια της παραγωγής και της παραγωγικότητας στον καπιταλισμό της εποχής μας, σχεδόν δεν υπάρχει!» Τάκης Καφετζής
«Μοιάζει σαν μία νέας μορφής οικονομική γενοκτονία σχεδιασμένη από τις αγορές» Jose Manuel Lamarque
«H διεθνής οικονομική κρίση, που έγινε ιδιαίτερα αισθητή μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers, έδειξε τις αδυναμίες του διεθνούς χρηματοπιστωτικού και οικονομικού συστήματος.
Το καπιταλιστικό μοντέλο ανάπτυξης έδειξε ότι στηρίζεται σε πήλινα πόδια και σε ορισμένες χώρες χρειάστηκε την κρατική στήριξη για να σταθεί. Ο  μύθος της αυτορρύθμισης της «ελεύθερης αγοράς» καταρρέει, και οι τραπεζίτες προσφεύγουν στη βοήθεια του κράτους με την απειλή ότι η κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος θα έχει περισσότερες αρνητικές επιπτώσεις για την κοινωνία [...]
Ο ανεξέλεγκτος δανεισμός, η συνεχής αύξηση των εισαγωγών με ταυτόχρονη μείωση των εξαγωγών, η έλλειψη ανταγωνιστικότητας των ελληνικών προϊόντων στις διεθνείς αγορές, η διόγκωση του δημόσιου τομέα, οι υπερβολικές μισθολογικές απαιτήσεις ορισμένων επαγγελματικών ομάδων, η διαφθορά και η φοροδιαφυγή  δημιούργησαν σταδιακά ένα τεράστιο δημοσιονομικό έλλειμμα, οδηγώντας το κράτος σε όλο και περισσότερο δανεισμό  και τελικά σε ένα εξαιρετικά υψηλό δημόσιο χρέος.» Χαράλαμπος Πουλόπουλος
«Την Κρίση, ή αλλιώς την αποτυχία μας, την προκάλεσε ο ασύδοτος χρηματοπιστωτικός καπιταλισμός, και η Ελλάδα μπήκε σ’ αυτόν το χορό μετά την είσοδο στο Ευρώ, και ήταν ο Σημίτης ο πρωτεργάτης, εκείνος που άνοιξε την πόρτα σε όλο αυτό το πράγμα» Βαγγέλης Ραπτόπουλος
«Η κρίση στην Ελλάδα δεν γεννήθηκε γιατί χάσαμε την εμπιστοσύνη των αγορών, ούτε γιατί είμαστε πολύ διεφθαρμένοι για τα χρηστά ήθη της διεθνούς επενδυτικής κοινότητας. Αντίθετα προήλθε από το ότι η οικονομία της Ελλάδας, στο όνομα της εξωστρέφειας, ανοίχτηκε στα πιο τυχοδιωκτικά και κερδοσκοπικά συμφέροντα που έχει γεννήσει η αγορά. Το αποτέλεσμα ήταν η λεηλασία της από μια οικονομική και πολιτική ολιγαρχία.» Δημήτρης Καζάκης
«[...] το τραγικό που συνέβη μεταπολιτευτικά, είναι ότι φτάσαμε να περιορίσουμε το οικονομικό μέγεθος της χώρας στην περιουσία κάποιων μεγάλων οικογενειών, και «οίκων». Διότι πιστεύω ότι σ’ αυτή τη χώρα, έχουμε τον μεγαλύτερο κρατικοδίαιτο ιδιωτικό τομέα που υπάρχει. Λέμε συνέχεια ότι για όλα φταίει το δημόσιο, ενώ δεν βλέπουμε τι γίνεται στον ιδιωτικό τομέα [...]» Γιάννης Στεφόπουλος
«Η πρόσφατη οικονομική κρίση δεν οφείλεται σε εσωτερικά αίτια αλλά είναι αποτέλεσμα μιας διεθνούς συνωμοσίας (ΗΠΑ, Ευρώπη) με στόχο την οικονομική εξαθλίωση των Ελλήνων εργαζομένων και την διάλυση του κοινωνικού ιστού της ελληνικής κοινωνίας.» Μίκης Θεοδωράκης
«Η κύρια αιτία που φτάσαμε ως εδώ είναι η σιωπηρή επανάσταση των καπιταλιστών, που παίρνει πίσω όσα αναγκάστηκε να δώσει τους τελευταίους δύο αιώνες, κάτω από τη πίεση των επαναστάσεων, των εξεγέρσεων και των αγώνων του παγκόσμιου λαϊκού κινήματος.» Περικλής Κοροβέσης
«Ο δανεισμός που κρατάει από τα γεννοφάσκια του ελληνικού κράτους.» Μένης Κουμανταρέας
«[...] δεν υπάρχει δίκαιη φορολόγηση κλιμακωτά της μεγάλης ακίνητης περιουσίας, των μεγάλων ιδιοκτητών. Φορολογούνται περισσότερο οι  φτωχοί, οι μισθωτοί, οι συνταξιούχοι παρά αυτοί που δεν ξέρουν τι έχουν και πολλές φορές όχι μόνο δεν φορολογούνται αλλά επιχορηγούνται κιόλας [...]» Γρηγόρης Ψαριανός
«Το χρήμα εφευρέθηκε, ως μέσον ανταλλαγής αξιών. Το ίδιο το χρήμα δεν παράγει αξίες. Μόνον οι εργαζόμενοι παράγουν αξίες. Από τη στιγμή, όμως, που αλλάζουν το ρόλο του οι ιδιοκτήτες του, τότε επέρχεται και η κρίση στο χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο. Τα κράτη τότε σπεύδουν να το σώσουν με χρήματα, είτε από τον Δημόσιο κορβανά, είτε από φόρους σε βάρος του λαού [...]
Μόνιμη κρίση υπάρχει στην οικονομία της Ελλάδας, από το γεγονός ότι η οικονομία της είναι μεταπρατική και δεν στηρίζεται σε πρωτογενείς βάσεις» Μανώλης Γλέζος
«Ενίσχυσαν την πολιτική  περιοριστικών μέτρων, εξαναγκάζοντας, σε συνεργασία με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο («Τρόικα»), τις χώρες της ευρωπαϊκής περιφέρειας να εφαρμόσουν προγράμματα λιτότητας που οδήγησαν στην περεταίρω μαζικοποίηση της ανεργίας και στην εξαθλίωση ευρύτατων κοινωνικών στρωμάτων.
Παράλληλα  με τις επιταγές λιτότητας, τα μέτρα σταθεροποίησης (Ευρωπαϊκό Σύμφωνο Σταθερότητας κλπ.) είχαν ως στόχο τη συνέχιση της εκμετάλλευσης των οικονομικά ασθενέστερων κοινωνικών τάξεων και στρωμάτων προς όφελος των δανειστών του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα.» Karl Heinz Roth / Ζήσης Δ. Παπαδημητρίου
«Λόγω του ιστορικού δεσμού του Ελληνικού κράτους με το χρηματιστικό κεφάλαιο, η χώρα γίνεται ευαίσθητος δέκτης κάθε κρίσης του χρηματιστικού κεφαλαίου στην ιμπεριαλιστική εποχή. Ας μην ξεχνάμε ότι η ιστορία του καπιταλισμού στην Ελλάδα είναι στην ουσία η ιστορία των χρεοκοπιών του. Είναι επόμενο, λοιπόν, ο μηχανισμός «διάσωσης» της Ελλάδας όχι μόνο να μην λύσει τα προβλήματα αλλά να επιδεινώσει τρομερά την κρίση υπερχρέωσης.» Κατερίνα Μάτσα

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ - ΛΥΣΕΙΣ

Οι περισσότεροι συμφωνούν στις παρακάτω λύσεις για να επιλυθούν τα προβλήματα του οικονομικού σκέλους της κρίσης:

• Διαγραφή χρεών / Παγκόσμια Σεισάχθεια
• Αναδιανομή πλούτου
• Αποανάπτυξη / Τοπικοποίηση της οικονομίας
• Αύξηση της παραγωγικότητας της ελληνικής οικονομίας
• Οικολογική Γεωργία / Τουρισμός / Πολιτισμός
• Γερμανικές αποζημιώσεις 

Σχετικά αποσπάσματα:
«Ούτε η «επιμήκυνση». Ούτε ο «λογιστικός» προσδιορισμός του «καλού» και του «κακού» χρέους. Ούτε τα «κουρέματα». Αλλά ούτε και να δουλεύουμε περισσότερο με «κινεζοποίηση» των μισθών για να εξασφαλίζουμε τη συνέχιση της κατανάλωσης ή της επιβίωσης (για τους περισσότερους πια).
«Δεν πληρώνουμε τα οικονομικά χρέη, για να μπορέσουμε να εξοφλήσουμε το οικολογικό χρέος προς τις ερχόμενες γενιές. Σε παγκόσμιο επίπεδο να διεκδικήσουμε τη συνολική διαγραφή χρεών! Όχι άλλες «δόσεις» και δάνεια! Παγκόσμια «σεισάχθεια» του οικονομικού χρέους! Στροφή σε αποκεντρωμένες, τοπικοποιημένες, αμεσοδημοκρατικές κοινωνίες ίσης κατανομής και του μικρότερου δυνατού οικολογικού αποτυπώματος. Παγκόσμια σεισάχθεια με αποανάπτυξη!» Γιάννης Μπίλας / Γιώργος Κολέμπας
«(…) κατάργηση του καπιταλισμού ως κοινωνική σχέση καταχρηστικής ιδιοποίησης των μέσων παραγωγής και του κοινωνικού πλούτου (…)» Κώστας Λάμπος

«Πιστεύω ότι χρειαζόμαστε νέα γλώσσα και νέες μικρές ισχυρώς αλληλεπιδρώσες αυτόνομες κοινότητες. Η πορεία της ιστορίας είναι τρελή κι αφάνταστη. Αν θέλομε ένα πλανήτη με άλλο συνειδησιακό επίπεδο πρέπει να τολμήσομε να παίξομε με την ιερή ουτοπία της αυτοθέσμισης, με τη βαθιά κατανόηση ότι κάθε ουτοπία είναι πορεία κι όχι κατάσταση. Ως πρώτο λίθο γι’ αυτό, θα πρότεινα ισότητα μισθών και εισοδημάτων για όλες και όλους» Χαϊνης Δημήτρης Αποστολάκης
«Να σταματήσουμε να διαβάζουμε εφημερίδες και να περάσουμε στη διαδικασία της έμπνευσης και της παραγωγής έργου, με την έκφρασή μας, με τη ζωή μας, με την εργασία μας. Να παράγουμε έργο, να εργαζόμαστε δηλαδή, για να μην είμαστε δούλοι!» Γιάννης Ζουγανέλης
«Επιτέλους να φορολογηθούν εκείνοι που φοροδιαφεύγουν και επίσης να εξαφανιστεί, να διαγραφεί αυτό το μικροαστικό όνειρο, το γελοίο, η δια βίου εξασφάλιση στη θηλή του κράτους! Εγώ χωρίζω την Ελλάδα σε δύο κατηγορίες. Αυτούς που έχουν το στόμα τους στη θηλή του κράτους(ότι κι αν είναι αυτοί: διοικητικοί, αστυνομικοί, στρατιωτικοί, δικαστικοί, κλητήρες) και απολαμβάνουν κομμουνισμό δια βίου σε συνθήκες καπιταλισμού, και οι άνθρωποι που κάθε πρωί, μα κάθε πρωί, πρέπει να επιβεβαιώσουν την αξία τους, και να κερδίσουν το ψωμί τους! Μόνοι τους! Κάτι πρέπει να γίνει με αυτή την ιστορία [...]» Σωτήρης Δημητρίου - συγγραφέας
«Τι πρέπει λοιπόν τώρα να κάνουμε; Μα, να γίνουμε παραγωγικοί! Να απαγκιστρωθούμε από την εξάρτηση, πράγμα καθόλου εύκολο, γιατί είναι θέμα νοοτροπίας. Η κρίση στην Ελλάδα, άλλωστε, είναι ουσιαστικά κρίση νοοτροπίας.» Νάνος Βαλαωρίτης
«Η σκέψη δεν είναι να μπούμε στο πως θα πληρώσουμε τα δανεικά! Είναι στο πως θα δουλέψουμε, πως θα μπορέσουμε να έχουμε παραγωγή, πώς θα μπορέσουμε να κάνουμε κάτι ούτως ώστε να υπάρχει πραγματική ανάπτυξη.» Κώστας Μακεδόνας
«Στο έργο τώρα. Τι πρέπει να κάνουμε; Εγώ λέω να πάμε πίσω στην εργασία, στην παραγωγή, να ξαναθυμηθεί ο αγρότης να οργώνει, ο βοσκός να βοσκά και να πληθαίνει το κοπάδι του, ο επιχειρηματίας να επιχειρεί και όχι να αποχωρεί για άλλους τόπους και άλλες γλυκές και συμφέρουσες πατρίδες.» Γιώργος Μεράντζας
«(…) η Ελλάδα θα πρέπει να βρει σε τι είδους απασχόληση έχει περισσότερα πλεονεκτήματα, σε ποιους τομείς αποδίδει και κυρίως, σε ποιους τομείς τα ψυχικά χαρακτηριστικά των κατοίκων της ευνοούν τις επιδόσεις της παραγωγής.» Βασίλης Καραποστόλης
«Επιπλέον επιτάχυνση της οικολογικής αναδιάρθρωσης των διαδικασιών παραγωγής και αναπαραγωγής, ιδιαίτερα στην αγροτική οικονομία και την κτηνοτροφία. Μείωση του όγκου μεταφορών και της κατανάλωσης ενέργειας μέσω της επιβράδυνσης και της περιφεριοποίησης.» Karl Heinz Roth / Ζήσης Δ. Παπαδημητρίου
«(…) παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας μέσα από μια γενναία αναδιανομή πλούτου και εισοδημάτων υπέρ των εργαζομένων (…)» Δημήτρης Καζάκης
«Δεν αρκούν οι μεταρρυθμίσεις. Χρειάζονται γενναίες μεταβολές, αλλά γίνονται γενναίες μεταβολές μέσα στη σφηκοφωλιά της ΕΕ; Από μια κοινωνία εδώ και χρόνια μολυσμένη από το ανδρεοπαπανδρεϊκό ξεσάλωμα που ζητά ιαματικές οδηγίες από μια Ευρώπη παραδομένη στο λογιστήριό της;» Αλέξης Ζήρας
« (…) ποιότητα σε κάθε μορφή κοινωνικής και οικονομικής δραστηριότητας, στην Παραγωγή, την Αγροτική Οικονομία, τον Τουρισμό, την Παιδεία, τον Πολιτισμό κ.ο.κ.» Κώστας Κουτσομύτης

«Έχω πει επανειλημμένως ότι αυτή η υπόθεση του χρέους της Γερμανίας προς την Ελλάδα, πρέπει να περάσει στα χέρια του ελληνικού λαού. Πρέπει να δημιουργηθούν οργανώσεις σε ολόκληρη την Ελλάδα, οι οποίες θα διεκδικούν το δίκαιο. Αυτό που δικαιούμαστε. Δεν ζητάμε τίποτα παραπάνω από το δίκαιό μας. Δεν επαιτούμε. Απαιτούμε και αξιώνουμε να μας δώσουν οι Γερμανοί αυτά που μας οφείλουνε. Και που τα έχουν δώσει σε όλα τα άλλα κράτη εκτός από την Ελλάδα!» Μανώλης Γλέζος
Περίληψη:
Βλέπουμε ότι πρόκειται για παγκόσμια δομική οικονομική κρίση που είχε προβλεφθεί από το 1972 και επιδεινώθηκε με τον καπιταλισμό των αγορών που επικράτησε τις τελευταίες δεκαετίες συσσωρεύοντας τεράστια χρηματικά ποσά, χωρίς όμως αυτά να αντιστοιχούν σε πραγματικές αξίες, η επονομαζόμενη «φούσκα». Όταν έσκασε το 2008 με την πτώχευση της Lehman Brothers, οδήγησε σε κατάρρευση των εσόδων της ελληνικής οικονομίας και του διεθνούς αλλά και εγχώριου χρηματοπιστωτικού συστήματος, το οποίο θα στρεφόταν πια στην κρατική στήριξη.
Η κατάρρευση λοιπόν των ελληνικών τραπεζών λόγω της κερδοσκοπίας των καπιταλιστών, τις οδηγεί σε κρατικό δανεισμό από ένα ήδη υπερδανεισμένο, ελλειμματικό και αντιπαραγωγικό κράτος, οπότε οδηγούμαστε σε ένα ακόμη υψηλότερο δημόσιο χρέος. Για να μειωθεί αυτό αποφασίζονται από τους έχοντες την εξουσία (καπιταλιστές και πολιτικούς) μέτρα σκληρής λιτότητας στους φορολογούμενους πολίτες, σε σημείο που τίθενται ερωτηματικά για την βιωσιμότητα και του χρέους και του πολίτη.
Δηλαδή οι αγορές μας δάνεισαν χρήμα που δεν υπήρχε και τους ξεπληρώνουμε με πραγματικό χρήμα και θυσίες ενός ολόκληρου λαού!

Οι λύσεις που προτείνονται στην οικονομία για να βγει η Ελλάδα από αυτή την κρίση, είναι σχεδόν όλες αντίθετες ή άσχετες προς τα μέτρα διάσωσης της οικονομίας που έχουν επιβληθεί. Ποιά είναι η ευθύνη του πολιτικού συστήματος και της κοινωνίας για την επικράτηση αυτής της αντίφασης;

2. ΠΟΛΙΤΙΚΗ

"Είναι ποιος θα κάνει κουμάντο στον κόσμο, πια. Δεν είναι, πλέον, τα τελευταία χρόνια οι πολίτες η πολιτική. Τα τελευταία χρόνια, πολιτική είναι η διαμεσολάβηση των γυμνών οικονομικών συμφερόντων." Τάκης Καφετζής

ΠΟΛΙΤΙΚΗ - ΑΙΤΙΕΣ

Οι περισσότεροι συμφωνούν ότι σε πολιτικούς όρους οι βασικότερες αιτίες της ελληνικής κρίσης, είναι:

• Παγκόσμια επιβολή της οικονομίας στην πολιτική
• Σχέση - νοοτροπία Έλληνα πολίτη / με το κράτος
• Κομματοκρατία (κύριως των δύο μεγάλων κομμάτων - Πασόκ και ΝΔ)
• Πελατειακές σχέσεις  
• Διαφθορά / Διαπλοκή
• Κρίση θεσμών (εκτελεστικής και νομοθετικής εξουσίας, δικαιοσύνης, ΜΜΕ)
• Παραβίαση Συντάγματος
• Αποτυχία Ευρωπαϊκής πολιτικής ολοκλήρωσης / Κατάρρευση του Ευρωπαϊκού πνεύματος

Σχετικά αποσπάσματα:
«Δεν μπορεί ο Εταίρος να είναι μόνο ένας κύριος ο οποίος δανείζει και θέλει τόκο 100% επάνω! Κι όμως, ο πολιτικός λόγος, διολισθαίνει, μιλώντας περίπου με τον ίδιο τρόπο για Εταίρους και Δανειστές. Η οικονομία, δηλαδή, έχει επιβάλλει την ισχύ της, η οποία όμως, είναι πολιτική ισχύς. Είναι ποιος θα κάνει κουμάντο στον κόσμο, πια. Δεν είναι, πλέον, τα τελευταία χρόνια οι πολίτες η πολιτική. Τα τελευταία χρόνια, πολιτική είναι η διαμεσολάβηση των γυμνών οικονομικών συμφερόντων.
[...] Η Εταιρική σχέση σε έναν υπερεθνικό οργανισμό όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση (και μάλιστα με την ιστορία που έχει πίσω της, όπως η ιστορία αξιών, η ιστορία ιδανικών, κλπ.), δεν μπορεί να είναι μια οικονομική σχέση, γιατί αλλιώς δεν υπάρχει η ιδέα «Ευρώπη». Η Ευρώπη, έγινε για να μην ξαναπάμε σε πόλεμο και να υπάρχει ευημερία στους λαούς.» Τάκης Καφετζής
«Η κρίση είναι απόρροια πολλών ανθρώπων που κυβέρνησαν τον τόπο αυτόν, αρκετές δεκαετίες, και το μόνο που σκεφτόντουσαν ήταν πώς θα γίνουνε αρεστοί και πώς θα φύγουνε με κάποιο κέρδος απ’ την εξουσία. Δόξα το θεό κερδίσανε!» Θύμιος Καρακατσάνης
«(…) η απομυθοποίηση του καπιταλισμού και της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, μπορεί να μας πείσει πιο εύκολα πια, ότι η εκχώρηση της αντιπροσώπευσης και η διαμεσολάβηση από τους επαγγελματίες πολιτικούς των κομμάτων, δεν είναι ο καλύτερος τρόπος διακυβέρνησης.»  Γιάννης Μπίλας / Γιώργος Κολέμπας
«Το ελληνικό πολιτικό σύστημα ιστορικά, και όχι αυτό το οποίο δημιουργήθηκε μετά τη μεταπολίτευση, εγκαλείται για δύο πράγματα: Το ένα είναι η βαθιά ριζωμένη ιδιοποίηση και εκφαυλισμό του κρατικού μηχανισμού, από το πολιτικό προσωπικό και τις δυνάμεις της διαμεσολάβησης ή της διαπλοκής.
Το άλλο είναι η εγκατάσταση μιας σχέσης μεταξύ κοινωνίας και πολιτικής που εδράζεται στην απο-συλλογικοποίηση του κοινωνικού ιστού, δηλαδή στην προσωπική εξάρτηση του πολίτη από τον πολιτικό. Είναι αυτό που ονομάζουμε πελατειακό σύστημα, το οποίο σε πολιτικό επίπεδο μπορεί να ορισθεί ως κομματοκρατία.
Η πολιτική τάξη έχει δημιουργήσει τόσα αναχώματα για την απαλλαγή της από οποιαδήποτε ευθύνη έναντι της κοινωνίας που κυριολεκτικά εάν τη σχετική αρμοδιότητα την ανέθετε κανείς σε έναν μεγάλο κακοποιό δεν θα μπορούσε αυτός να δημιουργήσει τόσα αναχώματα όσα δημιούργησε η πολιτική τάξη για να προστατέψει τον εαυτό της. Έναντι τίνος; Ποιος είναι ο εχθρός; Η κοινωνία!» Γιώργος Κοντογιώργης
«Ο καπιταλισμός λειτούργησε κι αναπτύχτηκε σε ανθρωπολογικούς τύπους που δεν δημιούργησε ο ίδιος. Βρήκε αδιάφθορους δικαστές, φιλότιμους δασκάλους, εργατικούς δημοσίους υπαλλήλους. Πάτησε πάνω τους. Και μετά, τους διέφθειρε.» Σίλας Σεραφείμ
«[...] το αρχικό περιεχόμενο του οράματος της Ευρωπαϊκής ενοποίησης, έχει εξαφανιστεί, ιδίως μετά τη δημιουργία του eurogroup [...] υποκαταστάθηκε από μια Λέσχη Μονεταριστική, η οποία έγινε περισσότερο το εργαλείο για να εξυπηρετηθούν τα συμφέροντα των ισχυρών χωρών της Ευρώπης. Και για να είμαι πιο ακριβής, κάποιων ισχυρών χωρών της Ευρώπης, δηλαδή της Γερμανίας και της περιφέρειάς της [...]» Γιάννης Η. Ιωάννου
«Ακριβώς τότε δηλ. από το 1830 και μετά, με την προσπάθεια από τον Καποδίστρια και κατόπιν από την Βαυαρική εξουσία να δημιουργηθεί μια συγκεντρωτική διοίκηση, είχε ως αποτέλεσμα να καταστραφεί το κοινοτικό κύτταρο που υπήρχε στην Ελλάδα νωρίτερα: Από την μια πλευρά «η οικογένεια, ο έλληνας, ο χριστιανός» και από την άλλη "ο τούρκος, ο κατακτητής, ο μουσουλμάνος"! Αυτό καταργήθηκε!
Με αποτέλεσμα οι έλληνες να στραφούν προς την οικογένεια, το μόνο κοινωνικό θεσμό που μπορούσαν να εμπιστευτούν και να δημιουργηθεί μια απέχθεια σχεδόν προς την έννοια του κράτους το οποίο το έβλεπαν ως κάτι ξένο προς αυτούς και το εκμεταλλεύονταν επίσης ως κάτι ξένο! Ακόμη και σήμερα, όταν διορίζεται κάποιος στο Δημόσιο λέμε «κατέλαβε θέση» στην τάδε δημόσια υπηρεσία! Με την έννοια της κατακτήσεως!» Γρηγόρης Γκιζέλης
«Ένας λαός που δημιούργησε το θαύμα της Εθνικής Αντίστασης σύρθηκε, μετά από λάθη και των δύο πλευρών, σ’ έναν εμφύλιο πόλεμο, με αποτέλεσμα να επικρατήσει στο τέλος μια αλαζονική και ανήθικη δεξιά, που με την συμπαράσταση των ξένων, κατακρεούργησε το λαϊκό κίνημα και βράβευσε τους συνεργάτες των κατακτητών.» Μάνος Ζαχαρίας
«Το πελατειακό σύστημα μετατράπηκε σε «οπλισμένο σκυρόδεμα» που έπνιγε την ανάσα της κοινωνίας. Από το 1974 έως σήμερα, περίπου 40 χρόνια, είναι η μόνη περίοδος σταθερής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας.
Ωστόσο, το πελατειακό σύστημα έδειξε απίστευτη προσαρμοστικότητα στα νέα δεδομένα. Ακόμα και όσοι διέθεταν τα προσόντα για μία «θέση»  έπρεπε να το προσκυνήσουν για να την πάρουν» Τασούλα Βερβενιώτη
«[…] δεν ευθύνονται μόνο τα κόμματα που άσκησαν την εξουσία αλλά και η Αριστερά με την παράπλευρη δύναμή της που επηρέαζε, και μάλιστα σημαντικά, τη λήψη των αποφάσεων.» Νάσος Βαγενάς
«(…) η έξοδος από την κρίση προϋποθέτει την άρση των πυλώνων που οδήγησαν στην καταστροφή: Οι οποίοι είναι: η κομματική ιδιοποίηση του πολιτικού συστήματος, το δυναστικό και εκφαυλισμένο κράτος και η νομοθεσία που θεσμοθετεί τη διαπλοκή και τη διαφθορά. Να αντιληφθούν, επομένως, ότι η λύση δεν βρίσκεται στην εναλλαγή των κομμάτων στην εξουσία, αφού η πολιτική τάξη εξάντλησε τα όριά της: ούτε θέλει ούτε μπορεί να αλλάξει και μάλιστα να υπερβεί τον εαυτό της.» Σταύρος Ξαρχάκος / Γιώργος Κοντογιώργης
«Η απουσία ικανής πολιτικής ηγεσίας με συνείδηση της αποστολής της επιδείνωσε την κατάσταση. Διακατεχόμενη από την αγωνία της επανεκλογής της καταβρόχθισε όλα τα θεσμικά αντίβαρα που υπάρχουν σε δημοκρατικές κοινωνίες και καθιστούν αποτελεσματική τη λειτουργία τους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν τα Μέσα ενημέρωσης τα οποία είτε διολίσθησαν σε μια διαπλοκή είτε τα αιχμαλώτισε η πολιτική εξουσία, συνειδητά ή ασυνείδητα.» Παντελής Σαββίδης
«Σύνταγμα υπάρχει, αλλά δεν εφαρμόζεται στο βαθμό που θα έπρεπε. Και νόμοι υπάρχουν, αλλά κι αυτοί δεν εφαρμόζονται στο βαθμό που θα έπρεπε.
Θα έπρεπε να υπάρχει πιο αποτελεσματική δικαστική προστασία! Υπό την έννοια, ότι θα έπρεπε να υπάρχει ένα Συνταγματικό Δικαστήριο, όπως υπάρχει στα περισσότερα άλλα Ευρωπαϊκά κράτη, το οποίο να μπορεί εν τη γενέσει τους, να καταστέλλει τις παραβιάσεις του Συντάγματος:
Είτε σε μορφή αντισυνταγματικού νόμου, όπως ήταν ο πρόσφατος νόμος για το μεσοπρόθεσμο (Ν.4093), που διαπιστωμένα, με γνωμοδότηση του Ελεγκτικού Συνεδρίου, περιείχε αντισυνταγματικές διατάξεις ως προς την μείωση των συντάξεων, και παρόλα αυτά η κοινοβουλευτική πλειοψηφία απτόητη τον ψήφισε.
Είτε, ως προς διοικητικές πράξεις που παραβιάζουν το Σύνταγμα, όπως είναι αυτή η απόφαση του Πρωθυπουργού για επίταξη προσωπικών υπηρεσιών των απεργών στις σταθερές συγκοινωνίες, χωρίς να συντρέχουν οι συνταγματικές προϋποθέσεις.» Κώστας Χρυσόγονος
«Αιτία των σημερινών δεινών μας αποτελεί το γεγονός ότι με το τέλος του Β Παγκοσμίου πολέμου η Ελλάδα βρέθηκε υπό την κηδεμονία της Αγγλίας – όπως είχε αποφασιστεί πολύ πριν το τέλος του πολέμου. Ως συνέπεια, ο λαός δεν μπόρεσε ποτέ να ωριμάσει και να μάθει να διαχειρίζεται την ελευθερία του. Εξ ου και η οικογενειοκρατία και κατ επέκταση κομματοκρατία που αδιαμφισβήτητα κυβερνά έκτοτε.» Μαρία Μπέικου
«[...] η πολιτική που βιώσαμε ήταν θεοκρατική. Είχε αποθεώσει αργά και μεθοδικά την οικονομία της αγοράς ως υπερκείμενη έννοια. Ζήσαμε δηλαδή έναν αντίστροφο σταλινισμό, και οι όποιες κριτικές προσέκρουαν στην αποθέωση της καριέρας, της οικονομικής επιτυχίας με όποιο τίμημα.» Σωτήρης Χατζάκης

ΠΟΛΙΤΙΚΗ - ΛΥΣΕΙΣ

Οι περισσότεροι συμφωνούν στις παρακάτω λύσεις για να επιλυθεί το πολιτικό σκέλος της κρίσης:

• Σύγκρουση πολιτικής - οικονομίας
• Ανάκτηση εθνικής κυριαρχίας
• Θεσμοθέτηση της πολιτικής λειτουργίας της κοινωνίας
• Άμεση Δημοκρατία / Συμμετοχή του πολίτη στις πολιτικές αποφάσεις / Έλεγχος του πολιτικού συστήματος
• Αλλαγή Συντάγματος / Διαχωρισμός εξουσιών
• Αλλαγή δομών και θεσμών Ε.Ε.
• Πάταξη της διαφθοράς / Εξυγίανση / Δικαιοσύνη

Σχετικά αποσπάσματα:
«Πλέον, έχει δοκιμαστεί η δημοκρατία σε όλη την Ευρώπη, με την άνοδο των ακροδεξιών κομμάτων. Αυτά που βλέπουμε σήμερα στην Ελλάδα, το οποίο είναι μια ακραία μορφή, θα συμβεί σε όλες τις Ευρωπαϊκές χώρες. Δηλαδή, τα πτώματα των ξένων στα σκουπίδια... Κι αυτό δεν είναι ανεξάρτητο από το τί συμβαίνει μέσα στην κρίση.
Θα γυρίσουμε πολύ πίσω (στην Ιστορία). Γιατί, η πολιτική, δεν μπορεί να αποκτήσει ξανά τα σκήπτρα απέναντι στο μεγάλο κεφάλαιο, εάν δεν γίνει πολύ μεγάλη σύγκρουση, με απροσμέτρητες συνέπειες» Τάκης Καφετζής
«Τι πρέπει να γίνει; Κατά τη γνώμη μου, ένας τρόπος υπάρχει: να θεσμοθετηθεί η πολιτική λειτουργία της κοινωνίας. Αντί δηλαδή ο κόσμος να κατεβαίνει στους δρόμους ή να απεργεί, να λειτουργεί εξωθεσμικά, να τρέχει και να χτυπά την πόρτα της εξουσίας, για να ακούσει τα αιτήματά της, να ανασυγκροτηθεί το πολιτικό σύστημα, ώστε να γίνει θεσμός της πολιτείας και να συνεκτιμάται η βούλησή της στις πολιτικές αποφάσεις.» Γιώργος Κοντογιώργης
«Κάθε πρόταση λύσης την θεωρώ υποκριτική αν δεν στηρίζεται στην άμεση τιμωρία όσων πολιτικών και θεσμικών κλέψανε και κάνανε μπουρδέλο την έννοια της δικαιοσύνης. Πρώτα αυτό, να δείξουμε στα παιδιά μας ότι το θεμέλιο του κόσμου μας από δω και πέρα θα είναι η δικαιοσύνη και μετά συζητάμε.» Θανάσης Σκρουμπέλος
«Απαιτείται ένα νέο πολιτικό σύνταγμα δεσμευτικού χαρακτήρα. Αυτό προϋποθέτει,, κατά την άποψή μας, την υπέρβαση του έθνους-κράτους.
Δεν είναι δυνατόν να προκύψει μέσα από τις σημερινές δομές της Ε.Ε., γιατί αυτές εκφράζουν μια ιεραρχικά συντονισμένη ομάδα εθνικών κρατών, η οποία στερείται της απαραίτητης κοινωνικής νομιμοποίησης. Αντίθετα, το πρότυπο οργάνωσης που προτείνουμε, στηρίζεται στις αρχές της άμεσης δημοκρατίας, η οποία ξεπερνά τα ελλείμματα του κοινοβουλευτικού κομματικού συστήματος και υπακούει στους κανόνες της οικουμενικότητας της ανθρώπινης ύπαρξης και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.» Karl Heinz Roth / Ζήσης Δ. Παπαδημητρίου
«Η Ευρώπη δεν μπορεί να σταθεροποιηθεί πάνω στη βάση αυτής της νεοφιλελεύθερης και άκριτα νεοφιλελεύθερης δογματικής αντιμετώπισης, του οικονομικού γίγνεσθαι. Είναι υποχρεωμένη ν’ αλλάξει.» Κωνσταντίνος Τσουκαλάς
«Εγώ είμαι υπέρ της άμεσης δημοκρατίας, υπέρ των μικρών κοινοτήτων, και το μόνο που θα έλεγα σήμερα που η χώρα μας περνάει κρίση, θα ‘τανε, πάρτε τα βουνά, ξαναγυρίστε στα χωριά σας! Ξαναεποικήστε την Ελλάδα!» Χρόνης Μίσσιος
«Γι αυτό είπα εξ αρχής ότι έχουμε φτάσει σε ένα όριο, στην ανάγκη αλλαγής καθεστώτος που στην Ελλάδα δεν είναι η δημοκρατία! Μην βαυκαλιζόμαστε. Είναι κομματοκρατία! Την απόλυτη εξουσία με την έννοια του απόλυτου μονάρχη όπως στον Μεσαίωνα, την έχουν στην Ελλάδα τα κόμματα. Εάν λοιπόν δεν αλλάξει το Σύνταγμα της χώρας και οι προϋποθέσεις της σύνταξής του, δεν μπορεί να αλλάξει τίποτα. Ταπεινά φρονώ, ότι η μόνη δυνατότητα που εγώ τουλάχιστον βλέπω στον ορίζοντα είναι: Να απαιτήσουμε σύγκληση συντακτικής εθνοσυνέλευσης!» Χρήστος Γιανναράς
«[...] είμαστε υποχρεωμένοι ως πολίτες, να είμαστε μάχιμοι ή να γίνουμε μάχιμοι, για την ανατροπή της διαφθοράς» Άγγελος Αντωνόπουλος
«Υπεύθυνος είναι ο λαός όταν είναι πλήρως πληροφορημένος για το τι πράγματι συμβαίνει κι αυτό το έχουμε στην Άμεση Δημοκρατία, όπου όλοι είναι συνειδητοί πολίτες, κυβερνώμενοι από τον δήμο κι όταν ακόμα κυβερνούν, κυβερνώντες κι όταν ακόμα κυβερνώνται.» Γιάννης Υφαντής
«Η γενίκευση ενός είδους «επιτροπών διαχείρισης της πολιτείας» στις οποίες θα συμμετέχουν κατά διαστήματα όλοι οι πολίτες και των οποίων η γνώμη θα είναι απαραίτητη και θα επιβάλλεται για την επικύρωση κάθε νόμου, καθώς και για την επαλήθευση εφαρμογής του, νομίζω πως μπορεί να επιτρέψει την καλλιέργεια της έννοιας του πολίτη, της αλληλεγγύης με τον συν-πολίτη, της φροντίδας των κοινών και του σεβασμού των νόμων που τα διέπουν.» Κώστας Νασίκας
«Αυτός ο οποίος είναι ο τελικός εγγυητής του Συντάγματος, δεν είναι οι Συνταγματολόγοι. Οι Συνταγματολόγοι, μπορούν απλώς να επισημάνουν την παραβίαση του Συντάγματος.
 Ο εγγυητής του Συντάγματος, είναι η ελληνική κοινωνία. Αν η ελληνική κοινωνία δεν αντιδράσει, η συστηματική παραβίαση του Συντάγματος θα συνεχιστεί και θα διευρυνθεί.» Κώστας Χρυσόγονος
«Για όλους αυτούς τους λόγους έχει αρχίσει και δημιουργείται ένα αξιόλογο κίνημα, σ’ όλη την Ελλάδα, το οποίο επιδιώκει αυτό πού ορίζεται στο πρώτο άρθρο του Συντάγματος: "Θεμέλιο του πολιτεύματος είναι η λαϊκή κυριαρχία". 
Αγωνίζεται, δηλαδή, να γίνει πραγματικότητα και να κυριαρχήσει η αρχή: "Όλες οι εξουσίες πηγάζουν από το Λαό, ανήκουν στο Λαό και ασκούνται από τον ίδιο το Λαό".
Για τον τρόπο που θα γίνει η άσκηση της εξουσίας έχει αρχίσει η έρευνα και η μελέτη και έχουν κατατεθεί οι πρώτες προτάσεις για να σταματήσει ο σφετερισμός της λαϊκής κυριαρχίας, όπως: Θεμέλιο της εξουσίας είναι οι λαϊκές συνελεύσεις. Όλα τα εκτελεστικά όργανα, που εκλέγονται με την απλή αναλογική, δεν αποφασίζουν, αλλά υλοποιούν τις αποφάσεις των συνελεύσεων. Η θητεία τους είναι ενιαύσια και μπορούν να ανακληθούν, όποτε αποφασίσει η λαϊκή συνέλευση.

• Διαχωρισμός των εξουσιών.
• Καταργούνται οι εξ επαγγέλματος πολιτικοί.
• Αποκλείεται η εκλογή για δεύτερη φορά στο ίδιο όργανο.

Με βάση τα παραπάνω η ουσιαστική αιτία που έχει φέρει την Ελλάδα σ’ αυτή την κατάσταση, με την οικονομική κρίση και την κρίση θεσμών, είναι η έλλειψη εθνικής κυριαρχίας.» Μανώλης Γλέζος
«[...] φτάνουμε σε ένα σημείο και αντιλαμβανόμαστε ό,τι δεν είναι μόνο οικονομικό το πρόβλημά μας. Το πρόβλημα του λαού μας, είναι πρόβλημα ελευθερίας. Είναι πρόβλημα ανεξαρτησίας, εθνικής κυριαρχίας. Και είναι αυτές οι έννοιες που έχουν καταστραφεί, έχουν χαθεί από το λεξιλόγιο, πια, δεν αναφέρονται από κανέναν πλέον. Αυτά όλα έχουνε πουληθεί!» Κώστας Καζάκος
«Εάν τώρα θέλουμε να συζητήσουμε για την έξοδο από την κρίση, νομίζω ότι πρέπει να έχουμε κατά νουν το γεγονός ότι το κράτος την δημιούργησε. Άρα χωρίς να αρθούν τα αίτια, το κράτος κατοχής, δεν μπορούμε να μιλάμε σοβαρά για έξοδο από αυτήν.» Γιώργος Κοντογιώργης

Περίληψη:
Τα παγκόσμια οικονομικά συμφέροντα επιβλήθηκαν της πολιτικής. Το ελληνικό πολιτικό σύστημα, πελατειακό και διεφθαρμένο, δεν είχε την δύναμη να αντιταχθεί στην πολιτική λιτότητας της Ε.Ε. που καθορίζεται από τα συμφέροντα αυτά.
Η συμμετοχή των πολιτών στην λήψη των αποφάσεων που αφορούν την επιβίωσή του, αλλά και στην χάραξη πολιτικής γενικότερα, είναι σχεδόν ανύπαρκτη. Οι υπάρχοντες θεσμοί της Πολιτείας αδύναμοι ή καταστρατηγημένοι.
Γιατί όμως οι πολίτες δεν μπορούν να θεσπίσουν μια κοινωνία η οποία θα έχει πλέον θεσμικό ρόλο στην λήψη των αποφάσεων; Γιατί εκχώρησαν την εξουσία σε επαγγελματίες πολιτικούς που αποδεδειγμένα έχουν το τεράστιο μερίδιο ευθύνης για την σημερινή κρίση; Συμπεριλαμβάνοντας και το εξής: «Σήμερα, έχουμε φτάσει στο εξής σημείο: Δεν υπάρχουν άνθρωποι για να επανδρώσεις αυτή τη χώρα, που από τη μια να έχουν όλα αυτά τα στοιχεία των ικανοτήτων για τις ευθύνες που μπορούν να αναλάβουν, και από την άλλη να έχουν εκείνες τις ηθικές αξίες, ώστε να πραγματοποιήσουν έργο υπέρ της κοινωνίας...» Φοίβος Οικονομίδης

3. ΚΟΙΝΩΝΙΑ

«Το ίδιο το σύστημα καταστρέφει βαθμιαία όλους τους ανθρωπολογικούς τύπους, που είναι αναγκαίοι για την ύπαρξη και λειτουργία του» Κορνήλιος Καστοριάδης

ΚΟΙΝΩΝΙΑ - ΑΙΤΙΕΣ

Οι περισσότεροι συμφωνούν ότι σε κοινωνικούς όρους οι βασικότερες αιτίες της ελληνικής κρίσης, είναι:

• Απληστία / καταναλωτισμός
• Αποδοχή / συμμετοχή - συνενοχή, στην πολιτική διαφθορά
• Ατομικισμός / έλλειψη συλλογικότητας και αλληλεγγύης
• Απουσία α)ισχυρής κοινωνικής οργάνωσης (συνδικάτα, σωματεία, κλπ), β) συμμετοχής στα κοινά, γ) όπως και ελεγχου της εξουσίας
• Έλλειψη παιδείας / πολιτισμού
• Το άτομο καταναλωτής / πελάτης

Σχετικά αποσπάσματα:
«Φτάσαμε ως εδώ, κυρίως από έλλειψη Παιδείας, γιατί κανείς δεν φρόντισε ουσιαστικά για την Παιδεία αυτού του τόπου. Και όποιος λαός δεν έχει Παιδεία, δεν έχει πόδια, δεν πατάει στα πόδια του…» Άννα Βαγενά
«Οι επιδιώξεις μας και τα όνειρά μας χαρακτηρίζονται από το κυνήγι του εφήμερου και την αισθητική ευτέλεια·[…] γίναμε σκληρόκαρδοι, θύματα της απληστίας, της αλαζονείας και των μικροπρεπών συμπεριφορών […] εξοστρακίσαμε ό,τι σηματοδοτεί την αξιοπρέπειά μας· προσκολληθήκαμε άκριτα σε θεωρίες και τσιτάτα εγκαταλείποντας τη γόνιμη αμφισβήτηση, την ελεύθερη σκέψη, την έρευνα και την αναζήτηση» Γιάννης Καλπούζος
«Εξελιχθήκαμε με μία λογική θυλάκων! Το βλέπετε και σήμερα, αυτό, μπροστά σας. Ε, αυτό, έκανε μεγάλη ζημιά, και δημιούργησε μία αντίφαση η οποία μάς έκανε μεγάλο κακό, με την εξής έννοια: Ενώ θεσμικά περάσαμε (ας μη γελιόμαστε, εγώ που ξέρω και το παρελθόν…) την περίοδο της καλύτερα οργανωμένης δημοκρατίας και της ανοιχτής κοινωνίας, ταυτόχρονα εγκλωβιστήκαμε στα επί μέρους ενδιαφέροντα και συμφέροντά μας! Αυτή η αντίφαση μάς πήγε πίσω και στο χώρο του πνεύματος και στο χώρο της γραφής και στο χώρο της τέχνης. Παντού!» Πέτρος Μάρκαρης
«Πώς να καταλάβει ο Νεοέλληνας γιατί έφτασε ως εδώ, αν δεν ξέρει πως ήδη, από τα χρόνια που πολεμούσαν ενάντια στους Οθωμανούς, οι Έλληνες μάχονταν κυρίως ο ένας τον άλλο;» Μαρία Σκιαδαρέση
«Ο Επίκουρος πριν από τόσες χιλιάδες χρόνια είπε: «Προσέχτε ρε φιλαράκια, οι κτήσεις γίνονται κτήτορες και σας κάνουν σκλάβους!» και σήμερα βρισκόμαστε σε έναν καταναλωτικό κόσμο, ο οποίος στερείται τα αγαθά και έχει κατακλυστεί από προϊόντα! […] Βλέπεις, δεν υπάρχει ούτε συνδικαλιστικό κίνημα ρε παιδί μου! Δεν υπάρχει πουθενά μια ζωντάνια, κάπου η κοινωνία να γεννάει πολιτισμό, όραμα...
[…] Η κοινωνία δείχνει να 'χει πάθει εγκεφαλικό! Δεν αντιδρά με τίποτα! Αλλά, δεν υπάρχει παιδεία, σήμερα. Μη γελιόμαστε. Υπάρχει εκπαίδευση. Άλλο πράγμα η παιδεία κι άλλο πράγμα η εκπαίδευση.
Σήμερα, λοιπόν, τα παιδιά εκπαιδεύονται. Γιατί; Για να βρούνε τη μηχανή του κέρδους! Να εξασφαλίσουν κάποια θέση σε κάποιο επάγγελμα. Τη μηχανή του κέρδους! Αυτό είναι το πρόβλημα. Όσο στην κοινωνία μας η κυρίαρχη αξία του συστήματος είναι το κέρδος, από κει και πέρα μην ψάχνεις να βρεις… αυτό διαποτίζει όλες τις ανθρώπινες σχέσεις και διαποτίζει όλες τις κοινωνικές δραστηριότητες όπως είναι η παιδεία και όλα τα πράγματα.» Χρόνης Μίσσιος

«Η Ελλάδα θέλησε μ’ ένα άλμα να περάσει από τον μόχθο στην κατανάλωση» Βασίλης Καραποστόλης

«Η εκμαυλιστική όμως εκπόρνευση της κοινωνίας μας απ’ το πολιτικό της σύστημα δεν γίνεται… παρά τη θέλησή της. Η πολιτική ενοχή συμβαδίζει με την κοινωνική συνενοχή, που οδηγεί στο πολιτιστικό βάθος της μεταπολιτευτικής χρεοκοπίας (στην κυριαρχία δηλαδή του καταναλωτικού προτύπου και στη συνακόλουθη αποσύνθεση της αξιακής βάσης του ελληνικού πολιτιστικού προτύπου ζωής)» Λαοκράτης Βάσσης
«Είμαστε τα χαρτζιλικωμένα παιδιά τριών δεκαετιών. Πολιτικά θύματα πρακτικών εξαγοράς. Κανείς και ποτέ δεν ασχολήθηκε με τα θεμελιώδη προβλήματα που είχαμε πάνω στην «εφηβεία μας» ως κοινωνία, κι εμείς το ίδιο πονηρά -για ένα βολεματάκι-, δεν το απαιτήσαμε Παιδιά κακών «γονιών». Δεν υποστήκαμε άλλη εκπαίδευση από την συγκομιδή και κατανάλωση χρημάτων, με αποτέλεσμα να χάσουμε και τον στοιχειώδη πολιτισμό που κάπως μας νοστίμευε.» Νίκος Ζούδιαρης
«Κανείς δε διαμαρτυρόταν όταν ο δικαστής έβγαζε άδικες αποφάσεις και κουκούλωνε σκάνδαλα. Ξαναψηφίζαμε για πρωθυπουργό, ως μέγα μάγκα και νοικοκύρη, αυτόν που έθετε το πλαφόν της εθνικής μίζας και γελούσαμε με τον υπουργό που δημοσίως και επισήμως διαπραγματευόταν την τιμή του γρηγορόσημου. Αδιαφορούσαμε όταν πολιτικά παχύδερμα αποκαλούσαν τους ποιητές λαπάδες και κουραμπιέδες.
Σκύβαμε το κεφάλι και τα χώναμε μαύρα στους γιατρούς, αντί να στρίψουμε λαρύγγια. Και το χειρότερο απ' όλα, δεν τηρήσαμε το τελευταίο άρθρο του συντάγματος και επιτρέψαμε στους μαφιόζους της βουλής να το κουρελιάσουν.» Θανάσης Γκαϊφύλλιας
«[...] Η απώλεια της ταυτότητας του Έλληνα, είναι θα έλεγα και η μεγαλύτερη καταστροφή που έχει συντελεστεί! H βασικότερη αιτία της κρίσης αυτή πιστεύω ότι είναι. Και σε αυτόν τον τρόπο ζωής του νεοέλληνα συμμετείχαν απόλυτα συνεργαζόμενοι πολιτικοί και πολιτεία.» Θόδωρος Τερζόπουλος

«Ο κύριος εσωτερικός εχθρός δεν είναι μόνο ο ατομικισμός, ο προσωπικός εμπλουτισμός και διάφορες άλλες διαστάσεις του σύγχρονου ναρκισσισμού όπως τις εννοεί ο μεγάλος αμερικανός κοινωνιολόγος Christopher Lash. Είναι κυρίως η ανάπτυξη και η καλλιέργεια της νοοτροπίας του κορόιδου (βλέπε άρθρο του Δημήτρη Σουλιώτη στο περιοδικό Ομπρέλα, καλοκαίρι 2010).
Η νοοτροπία αυτή καταστρέφει την έννοια του κοινού χώρου, των κοινών αγαθών, του σεβασμού και τη φροντίδα γι’ αυτά. Κυρίως όμως, αυτό που καταστρέφεται είναι η βαθύτερη διάσταση του πολίτη σαν όμοιος και αλληλέγγυος του πλησίον του και σαν μέρος ενός συνόλου, τωρινού και ιστορικού, από το οποίο πηγάζουν οι κοινοί νόμοι.» Κώστας Νασίκας
«Σήμερα δεν αντιμετωπίζουμε τον κίνδυνο να γίνουμε σκλάβοι με την έννοια του παρελθόντος αλλά τον κίνδυνο να ζήσουμε σαν σκλάβοι σε μια ζωή χωρίς νόημα.
Δεν υπάρχει πια μια ανοικτή εξουσία που να μας διατάσσει, υπάρχει όμως η διακυβέρνηση μέσω του φόβου της καταστροφής. Κι όσο πιο κλεισμένοι, εξαρτημένοι και απομονωμένοι είναι οι άνθρωποι σε αυτό το προς πώληση «εγώ» σ αυτή την «αυτιστική» ατομικότητα, τόσο πιο ευάλωτοι είναι στο φόβο της απώλειας.» Ελένη Νίνα

«Σε επίπεδο κοινωνίας οι αντιλήψεις που διαμορφώσαμε για την εργασία, την επιχείρηση και τη λειτουργία της, την παιδεία και την εκπαίδευση, το συνδικαλισμό, τον τρόπο που εργαζόμαστε, το δημόσιο χώρο, τη συνύπαρξη με τον άλλο, διαμόρφωσαν αποδομητικά φαινόμενα τα οποία βιώνουμε και στον εργασιακό μας χώρο και στο δημόσιο. Μια αναξιοκρατική επιλογή των προσώπων που θα στελεχώσουν θέσεις του δημοσίου κυρίως τομέα επιδείνωσε την κατάσταση.
Όλα αυτά παρήγαγαν ένα κράτος που μισούσε τους πολίτες του, πολίτες που προσπαθούσαν να ξεφύγουν ή να κοροϊδέψουν το κράτος τους, μια χώρα που όλοι την εξυμνούσαν αλλά ελάχιστοι πραγματικά αγαπούσαν.
Στα παραπάνω, αν προστεθεί και μια νέα «εκσυγχρονιστική», αποδομητική του κράτους- έθνους ιδεολογία, χωρίς πρόταση αντικατάστασής του, η οποία ιδεολογία, στο όνομα της ανάγκης αποδόμησης εφηύρε αυθαίρετα ιστορικές και εθνικές κατασκευές που προκάλεσαν την αντίπερα ακραία όχθη, διαμορφώνεται το πλαίσιο της διάλυσης.
Η ελληνική κοινωνία την παραμονή της ανακοίνωσης, όχι της εκδήλωσης της κρίσης, ήταν και δυστυχώς παραμένει μια κοινωνία διαιρεμένη, ατομιστική, καταναλωτική, με την έννοια της τάσης, με παιδεία που δεν ανταποκρίνεται στις σημερινές της ανάγκες, αδιάφορη για το δημόσιο χώρο και το δημόσιο συμφέρον, φορέας της οθωμανικής νοοτροπίας «να κοροϊδέψουμε το ντοβλέτι για να ξεφύγουμε από τις δαγκάνες του». Παντελής Σαββίδης
«Η εξέγερση των μικροαστών δεν είναι εναντίον του μεγάλου κεφαλαίου, αλλά εναντίον του κράτους, με ένα και μοναδικό αίτημα: Να συνεχισθεί η λεηλασία του, το κομματικό πλιάτσικο, έτσι όπως αρχικώς συμφωνήθηκε, με τον μηχανισμό των αθρόων διορισμών και των ανεξέλεγκτων παροχών. Να τηρηθεί με άλλα λόγια το περίφημο «Συμβόλαιο με το λαό». Εσείς μας πληρώνετε, εμείς σας ψηφίζουμε.» Νίκος Δαββέτας

«Ο πολιτισμός είναι η βάση. Χωρίς πολιτισμό, ούτε οικονομία υπάρχει, ούτε μισθοί, ούτε συντάξεις, ούτε καν κοινωνία.
Ο πολιτισμός είναι σαν την κουβερτούλα που μας σκεπάζει η μανούλα μας, όταν κρυώνουμε! […] ένας πυκνός, αόρατος συν-ψυχισμός, που μας ανατείνει και δε μας αφήνει να είμαστε, απλά, κτήνη...
Δυστυχώς, σαν νεοελληνικό "έθνος", δεν έχουμε κατορθώσει να φτιάξουμε, έναν, ανεξάρτητο, "δικό μας", πολιτισμό...Ένας Καζαντζάκης, ένας Καβάφης, ο Ελύτης, ο Χατζηδάκις, ο Σικελιανός, ο Παπαδιαμάντης, ο Βρεττάκος, ο Τσαρούχης, ο Βαμβακάρης, ο Τσιτσάνης, ο Σκαλκώτας, ο Δ.Μητρόπουλος και πολλοί άλλοι, είναι σημαντικά μεν, αλλά κομμάτια ενός πάζλ, που ποτέ δεν μπορέσαμε να συν-πληρώσουμε, για να φανεί και μια καθαρή εικόνα της σημερινής μας παρουσίας, ως αυτούσιας πολιτισμικής ύπαρξης.
Ο σημερινός "πολιτισμός" μας, είναι σαν μια κουρελού, (μ' ένα μεγάλο μπάλωμα, τον Παρθενώνα ως σύμβολο του αρχαίου κλέους μας), που μπάζει όμως, από παντού και ως εκ τούτου δεν μας προσφέρει τη "συλλογική" ζεστασιά, που έχουμε ανάγκη...» Δημήτρης Πουλικάκος
«Γιατί δεν δημιουργήθηκαν Πανευρωπαϊκοί φορείς λαϊκών αγώνων και επαγρύπνησης, μία Συνοποσπονδία εργαζομένων με κεντρική πανευρωπαϊκή καθοδήγηση, που, αν για παράδειγμα, απεργούσαν για σοβαρά αιτήματα οι λιμενεργάτες στη Μασσαλία, θα παρέλυαν όλα τα λιμάνια της Ευρώπης, ή θα επαγρυπνούσε και θα παρενέβαινε στην πολιτική των τραπεζών; Ίσως είναι η πρώτη φορά στην ιστορία που μια καπιταλιστική Ένωση πανευρωπαϊκή δεν είχε το αντίθετο λαϊκό σκέλος, το φρένο των εργαζομένων στην αχαλίνωτη αφαίμαξη των λαών.» Κατίνα Λατίφη
«Η κατηγορία πολίτης αντικαταστάθηκε με την κατηγορία καταναλωτής» Χαϊνης Δημήτρης Αποστολάκης
«...το ελληνικό σχολείο –και γενικά η Παιδεία- νοσεί, και δεν διδάσκεται η κριτική σκέψη» Κώστας Ακρίβος

«Η παρούσα κρίση έχει την εξής πρωτοτυπία: είναι η μάνα όλων των κρίσεων. Δηλαδή συντέλεια, δηλαδή Δευτέρα Παρουσία, δηλαδή πάπαλα. […] Κλείνω με το πιστεύω μου ότι πριν φτωχύνουμε οικονομικά, καταρρεύσαμε πολιτισμικά» Μανώλης Ρασούλης
«Εδώ, γίνεται κάτι πολύ πιο σοβαρό, και είναι αυτό που οι θεωρητικοί θα λέγανε: “δημοκρατία, χωρίς Δήμο”, ή “κοινωνία, χωρίς ανθρώπους”, ή “έθνη, χωρίς εθνότητα”. Δείτε, τα πράγματα εξελίσσονται σε έναν φασισμό, ο οποίος δεν υπήρξε ούτε καν στις ιστορικές του στιγμές [...] Κινδυνεύει η κοινωνία στο σύνολό της! Κινδυνεύει η κοινωνία, ως υπόσταση των λαών του κόσμου. Πρόκειται για μια εποχή τεράτων [...] Εάν αφήσουμε τα πράγματα στη μοίρα τους κινδυνεύουμε να τερατοποιηθούμε οι ίδιοι» Στέφανος Ροζάνης

ΚΟΙΝΩΝΙΑ - ΛΥΣΕΙΣ

Οι περισσότεροι συμφωνούν στις παρακάτω λύσεις για να επιλυθεί το κοινωνικό σκέλος της κρίσης:

• Αλλαγή στο αξιακό κοινωνικό σύστημα
• Ανατροπή και αναδόμηση
• Αντίσταση / κοινωνικά κινήματα / συνεργασία των λαών
• Σωστή παιδεία / ιστορική γνώση
• Έλεγχος της εξουσίας
• Συμμετοχή στα κοινά / Δημιουργία μίας κοινωνίας πολιτών που συμμετέχει ενεργά στις πολιτικές αποφάσεις
• Αλληλεγγύη / Αλληλοβοήθεια / Αξιοπρέπεια / Αγάπη

Σχετικά αποσπάσματα:
«Υπάρχει η ανάγκη για τη δημιουργία ενός νέου ανθρωπολογικού τύπου, διότι δεν είναι δυνατό να δημιουργηθεί μια αυτόνομη δημοκρατική και οικολογική κοινωνία η οποία θα βασίζεται στο σημερινό άνθρωπο. Αυτός ο πολιτισμός και η κοινωνία θα χρειασθεί να μετατρέψει το κυρίαρχο τώρα πολιτισμικό είδος του homo economicus στο νέο είδος του homo ecosoziologicus (ας μου επιτραπεί η έκφραση)."
[…] Την υπέρβαση αυτή θα μπορέσει να την κάνει ένα κοινωνικό κίνημα νέων ανθρώπων-ενός νέου ανθρωπολογικού τύπου- που στοιχεία του υπάρχουν ήδη(δείτε το κείμενό μου "παγκοσμιοποίηση, οικουμενικότητα, αποανάπτυξη, τοπικοποίηση" στο: http://www.topikopoiisi.com/2/post/2012/09/21.html).
Δεν θα την κάνει ο κυρίαρχος σημερινός ανθρωπολογικός τύπος του «μαζικού κατακερματισμένου συνειδησιακά ατόμου», καταναλωτή βιοτικών, χρηστικών και ιδεοπολιτικών  αξιών.» Γιώργος Κολέμπας  

«Xρειάζεται, ένα αρθρωμένο κίνημα, διαφορετικού τελείως τύπου. Δηλαδή, δεν μπορεί να είναι το κίνημα, το οποίο ενεργοποιείται από κλασσικά κόμματα, ούτε ένα κίνημα το οποίο ενεργοποιείται από μία συνδικαλιστική γραφειοκρατία.
Θα είναι, (έχει μιλήσει γι αυτό και ο Alain Badiou, όπως και ο Κώστας Δουζίνας), μία κινηματική δημοκρατία, θα είναι έστω ένα υβρίδιο στην αρχή, το οποίο συναντήσαμε στην Αραβική Άνοιξη, το οποίο είδαμε στη χώρα μας με τις δικές του ιδιομορφίες, στους λεγόμενους Αγανακτισμένους, μέχρι να μεταμορφωθεί σε κάτι πιο στέρεο, πιο σταθερό, πιο μακρόπνοο.» Τάκης Καφετζής
«Θα έπρεπε να είναι πολύ μεγαλύτερη η αντίδραση του λαού, αλλά δυστυχώς είναι οι εποχές δύσκολες… ξεκινάνε, διαμαρτύρονται οι λαοί, αλλά  όταν ξεκινάνε, όπως πρόσφατα στον αραβικό κόσμο στην Αφρική σε σύντομο χρόνο οι φωνές κατασιγάζονται. Σιωπούν οι άνθρωποι γιατί… τα σκίαζε η φοβέρα και τα πλάκωνε η σκλαβιά. Υπάρχουν τρόποι και συστήματα πλέον που οι φωνές φιμώνονται…» Νικήτας Τσακίρογλου
«[…] ο Έλληνας, θα πρέπει πια, να μάθει να ελέγχει την εξουσία του! Δεν γίνεται! Όποιος έχει το μέλι στα δάχτυλά του, το γλύφει και θα το γλύφει. Εάν, λοιπόν, δεν βρεθεί ένας τρόπος, που να κατοχυρωθεί συνταγματικά ο έλεγχος της εξουσίας, ένας τρόπος δηλαδή, όπου θα μπορεί να ελέγχεται η εξουσία από τους πολίτες, δεν πρόκειται να αλλάξει τίποτα!» Αφροδίτη Μάνου
«Συνεπώς πρέπει να συναντηθούμε και με τους άλλους λαούς. Δεν μπορούμε να διαμορφώσουμε ένα μέλλον διαφορετικό αν δε διαμορφώσουμε πρώτα μια πολιτισμική ενότητα του κόσμου, διατηρώντας τη διαφορετικότητα του καθενός. Μέσα σε δυο αιώνες έχουμε καταστρέψει εκατομμύρια διαφορετικούς τρόπους ζωής.
Αυτό ήταν πλούτος για την ανθρωπότητα, και τον καταστρέψαμε, τον ισοπεδώσαμε. Πρέπει να βρούμε ότι διασώθηκε και να ξανανταμώσουμε γύρω απ’ αυτά τα πράγματα.» Χρόνης Μίσσιος

«Ζούμε σε πόλεμο. Κανονικό παγκόσμιο πόλεμο. Και πρέπει να ενωθούμε! […] Σ’ αυτές τις περιστάσεις πρέπει αν είναι δυνατόν να γίνουμε όλοι ένα (μιλώ πάντα για το υγιές κομμάτι της κοινωνίας μας και του πολιτικού μας κόσμου) και με κοινωνική και συλλογική ευθύνη να πορευτούμε μαζί και μάλιστα αν είναι δυνατόν σε απόλυτη συνεννόηση.» Δήμητρα Γαλάνη

«Πολλές από τις αξίες που μπορούν να μας οδηγήσουν σε πιο φωτεινά μονοπάτια έχουν το  ΣΥΝ σαν πρώτο συνθετικό: συλλογικότητα, συμμετοχή, συνεργασία, συναίσθημα, συνεννόηση, συνοχή, συνεκτικότητα, συντροφικότητα, συναίνεση αλλά και άλλες αξίες που θα μπορούσαν να μας βάλουν σε μια καινούργια τροχιά είναι νοηματικά συνδεδεμένες με τον κώδικα ΣΥΝ, όπως  μοίρασμα, αλληλεγγύη, κοινωνική συνείδηση, προσωπική ευθύνη. Είναι ίσως ενδεικτικό το ότι πάρα πολλές ελληνικές λέξεις έχουν το ΣΥΝ ως πρώτο συνθετικό και εκφράζουν την πολιτισμική προσήλωσή μας στο ΣΥΝ.» Χάρις Κατάκη

«Δεν αντιληφθήκαμε ότι υπάρχουν λύσεις. Ότι μπορούμε να αντιμετωπίσουμε αυτό το τέλμα αν γίνουμε μεγάλες οικογένειες, αν δημιουργήσουμε μικρές, αταξικές, παρεΐστικες  ομάδες που θα στηρίζονται στην αλληλεγγύη, την αυτοοργάνωση και θα αποφασίζουν σε ελεύθερες συναθροίσεις και με ελεύθερη βούληση  για ένα άλλο ποιοτικότερο τρόπο ζωής, μακριά από την κατανάλωση σκουπιδιών,  σε αρμονία με τη φύση και τον εαυτό μας.» Τέος Ρόμβος

«Η αλληλεγγύη και η αλληλοβοήθεια, δεν είναι μόνο από βαθύτερο πνεύμα, είναι και ανάγκη αυτοσυντήρησης.
Διάβασα ένα πολύ συγκινητικό άρθρο της Φωτεινής Τσαλίκογλου, που έλεγε ότι στην Αφρική, ένας λευκός, παρατηρώντας την ομαδικότητα και την αλληλεγγύη, σε ένα χωριό πρωτόγονων, έβαλε φρούτα σε ένα δέντρο και είπε ότι όποιο παιδάκι φτάσει πρώτο θα τα κάνει δικά του. Όλα τα παιδιά πιάστηκαν από το χέρι, και έκαναν ένα γύρο, από τα φρούτα.
Τότε εκείνος τους ρώτησε, γιατί, το έκαναν αυτό; Και εκείνα απάντησαν, ότι αν έμενε έστω και ένα παιδάκι νηστικό, δεν θα ήταν κανένα τους ευτυχισμένο.
Αυτό, βέβαια, ενέχει και μία παιδική αφέλεια. Αλλά ίσως πρέπει να ανακαλύψουμε ένα μικρό κομματάκι της παιδικής αφέλειας.» Στέλιος Μάινας
«Πρέπει να ενημερωθούμε οι πολίτες σωστά για κάθε ξεχωριστό μας δικαίωμα και να ενημερώσουμε τον κόσμο της Ευρώπης για το τί πραγματικά συμβαίνει στην Ελλάδα.» Μάνια Παπαδημητρίου

«Και, βέβαια, να κρατήσουμε τους αγώνες μας! Και οι αγώνες δεν είναι ατομικοί, είναι συλλογικοί. Να κρατήσουμε τη μνήμη π.χ. της Μαρίας Μπέικου… τη μνήμη της Κούλας Ξηραδάκη που παρόλο που δεν μπόρεσε να σπουδάσει Ιστορία, έγινε ιστορικός… Να κρατήσουμε τους αγώνες των ανθρώπων που έκαναν για να καλυτερεύσουν την καθημερινότητά τους και όχι μόνο τους ήρωες.
Αυτό που είμαστε, αυτό θα κάνουμε. Αν είμαστε αποφασισμένοι να αλλάξουμε προς το καλύτερο τον κόσμο και τη ζωή μας, θα το κάνουμε. Θα νικήσουμε και τους δισταγμούς και τους φόβους… Υπάρχει δισταγμός και φόβος, γιατί υπάρχει το άγνωστο και κανείς δεν θέλει να χάσει όσα είχε.»  Τασούλα Βερβενιώτη

«Να λέμε αλήθειες όσο γίνεται περισσότερες, στα παιδιά μας, στις γυναίκες μας, στους φίλους μας, ναι, στους φίλους μας που είναι και η μεγαλύτερη περιουσία μας. Να ξαναχτίσουμε τα σχολειά μας, με βιβλία που θα ‘χουν μέσα χρήσιμη γνώση για τα παιδιά μας και θα τα οδηγήσει σε μια κοινωνία με κανόνες και αξιοκρατία. Η εργασία δεν θα είναι παράνομη λέξη αλλά βασικό δικαίωμα. Γιατί τόσα χρόνια είχαμε κατρακυλήσει στην ευκολία και είχαμε κάνει τη συνείδησή μας λάστιχο» Γιώργος Μεράντζας

«… Μήπως να σταματήσουμε να τους χαριζόμαστε ως αντικείμενα στυγνής εκμετάλλευσης; Μήπως να ενδιαφερθούμε πραγματικά για το ποιος ζει δίπλα μας; Μήπως να αρχίσουμε να μιλάμε πάλι από την αρχή; Μήπως να δώσουμε χώρο στην τέχνη από την ψυχή μας;
Μήπως τελικά να σηκωθούμε λίγο μέσα μας! Η μόνη μας λύση, είναι η αναζήτηση και αποκατάσταση του χαμένου μας κοινωνικού ιστού και το ΟΧΙ!» Δημήτρης Ζερβουδάκης

«Μόνος σου τίποτε δεν κάνεις σ' αυτή τη ζωή. Και μόνος σου ποτέ δεν είσαι. Αυτό είναι το κέρδος, αυτό το τίμημα κι αυτή η μόνη υπαρκτή διέξοδος από την ανθρωπιστική (με την κυριολεκτική έννοια του όρου) κρίση που ζούμε σήμερα» Άρης Μαραγκόπουλος
«Τί πρέπει να κάνουμε; Γενική απεργία διαρκείας με οργάνωση από τα κάτω, πολιτική ανυπακοή, αποκέντρωση, ενεργειακή και διατροφική αυτονομία, δίκτυα ανταλλαγών και αλληλεγγύης, οργάνωση δομών εξουσίας του λαού σε λαϊκές συνελεύσεις χωριών/γειτονιάς...» Νέλλη Ψαρρού
«Δεν έχει ανάγκη αυτή τη στιγμή η κοινωνία μας από στείρο και τυφλό μίσος. Έχει ανάγκη από ανθρώπους που μέσα από συλλογικότητες θα μπορέσουν να προσφέρουν» Αλκίνοος Ιωαννίδης
«Ο μόνος τρόπος κι ο πιο δυνατός για ν’ αλλάξουμε τα πράγματα είναι η παρουσία μας έξω απ’ τη βουλή. Ένα εκατομμύριο ανέργους έχει σχεδόν η πατρίδα! Που είναι; Εάν μέρα-νύχτα η πλατεία έχει εκατό χιλιάδες πολίτες, μέσα σε δύο εβδομάδες θα ‘χει αλλάξει το σκηνικό και θα πάρουμε τις τύχες μας στα χέρια μας!» Νίκος Καλογερόπουλος
«Νομίζω ότι το βασικότερο που έχουμε να κάνουμε είναι να αναθεωρήσουμε τη στάση ζωής μας στρεφόμενοι προς έννοιες βασικές, πρωταρχικές, τις οποίες ως σύγχρονοι άνθρωποι γνωρίσαμε μόνο σε θεωρητικό επίπεδο αλλά ουσιαστικά δεν τις αντιληφθήκαμε ποτέ.» Γιάννης Μακριδάκης
«Αντισταθείτε! Δεν μπορώ να πω τίποτε άλλο. Αντισταθείτε, ο καθένας με το προσωπικό του «οπλισμό». Πρέπει να αντισταθούμε σε όλα αυτά που βλέπουμε γύρω μας. Πρέπει να ψάξουμε οξυγόνο να ανασάνουμε… Πού θα ‘ναι αυτό το οξυγόνο; Σε... χαραμάδα; Σε... παράθυρο; Πρέπει να το ψάχνουμε…» Γιώργος Μιχαλακόπουλος
«Η προσέγγιση λοιπόν της λύσης με κάποιον μεγαλομανιακό τρόπο είναι παιδαριώδης. Η αντίληψη ότι η αλλαγή θα έρθει με κάποια διατάγματα είναι νηπιακή. Η αλλαγή αντίθετα, γίνεται στον κάθε άνθρωπο που διαλέγει να αλλάξει το σύστημα αξιών του, και αυτόματα και άμεσα βρίσκει και πληρότητα και ποιότητα στη ζωή του.» Πατήρ Φιλόθεος Φάρος
«Έχουμε πόλεμο αξιών και αρχών. Υπάρχουν λοιπόν πολλών ειδών πόλεμοι και πολλών ειδών θάνατοι. Και ο λήθαργος είναι ένα βήμα πριν το θάνατο. Θυμίζει τα Όνειρα του Κουροσάβα που σε ένα σημείο της ταινίας βλέπουμε τους ανθρώπους να βαδίζουν μέσα στη χιονοθύελα και σιγά σιγά κουράζονται και αρχίζουν να αποκοιμούνται... ενώ ο αρχηγός της αποστολής προσπαθεί να τους ξυπνήσει για να μην πεθάνουν. Κάπως έτσι είναι και σήμερα. Πέφτει το χιόνι, πέφτουν δηλαδή συνεχώς όλα αυτά τα μέτρα, πέφτουν οι ενοχές, οι φόβοι και οι απειλές από πάνω μας, και σιγά σιγά αποκοιμιόμαστε. Και κινδυνεύουμε να πεθάνουμε. Πρέπει λοιπόν να σκουντάμε ο ένας τον άλλον [...]
Χρειάζεται λοιπόν να συμβάλλουμε σ’ ένα βήμα παρά πάνω ως προς την αλλαγή αυτού του σκεπτικού και τρόπου ζωής, που μας έφερε ως εδώ, ώστε τα παιδιά μας να μην εγκλωβιστούν στο πένθος, να μην βρουν μόνο καμένη γη και χρέη, αλλά και επίγνωση. Η φύση, άλλωστε, είναι μέγας χορηγός αγαθών, τα οποία φτάνουν για όλους, και μακάρι η ανθρώπινη ζωή να μάθει να βολεύεται πάνω στη γη.» Ελένη Νίνα
«Συμπέρασμα: εφόσον το καθεστώς εξαίρεσης* αποτελεί συστατικό της νεωτερικότητας* και η γενίκευσή του οφείλεται στην αποδόμηση του βιομηχανικού μοντέλου που τη θεμελιώνει, είναι αδιανόητη η διάσωση με επιστροφή στη νεωτερικότητα διαμέσου μεταρρυθμίσεων.
Αντιμετωπίζουμε μεταδόμηση πολιτισμού, συνεπώς, μοναδική ιστορική έξοδος από την παγκόσμια κρίση είναι η ανατροπή και η αναδόμηση του συστήματος.
Έχουν αναπτυχθεί πλέον οι τεχνικές προϋποθέσεις γι’ αυτήν –υπολογιστές, θεωρία του προγραμματισμού κ.ά.
Απομένει να αναπτυχθούν και οι κοινωνικές: αλληλεγγύη και αξιοπρέπεια.» Σωτήρης Δημητρίου (Ανθρωπολόγος)
«Εγώ θα πρότεινα ανασυγκρότηση δυνάμεων, ορθολογική σκέψη, αναζήτηση των βασικών αξιών και της ομορφιάς της ζωής, πέρα από εφήμερα φτιασίδια. Προτείνω ακόμη ένα μικρό μανιφέστο της κάθε μέρας κάτι σαν μια προσευχή ...Να απολαμβάνεις κάθε πρωί την Ανατολή του ήλιου σαν προσευχή στη μέρα που ακολουθεί, να ταξιδεύεις με το νου και το κορμί πάντα ανοιχτά στην ευωδιά της φύσης, να σφίγγεις δυνατά το χέρι στους τρυφερούς ανθρώπους που συναντάς και να αγκαλιάζεις τους βαθειά ανυπότακτους, να γελάς δυνατά με τον παλμό της χαράς κι όταν κλαις να μη φοβάσαι τη γεύση των δακρύων σου, πάντα, κάτι έχουν πάντα να σου πουν, αυτά τα εφήμερα στολίδια των ματιών.» Λουκία Ρικάκη
«Τι μπορούμε να κάνουμε εμείς που έχουμε υποστεί όλη αυτή την κατάσταση; Θα πω αυτό που είχε απαντήσει ο Μπρεχτ όταν ήταν εξόριστος στη Ρωσία και είχαν επικοινωνήσει μαζί του οι σύντροφοί του οι γερμανοί λέγοντάς του: «Δάσκαλε εδώ ανεβαίνει το 3ο Ράιχ, τι πρέπει να κάνουμε; Τι έργο να ανεβάσουμε;». Και εκείνος τους είπε «…το «Ρωμαίος και Ιουλιέτα, ένα ερωτικό έργο, ένα έργο που μιλάει για αγάπη». Ας αγαπηθούμε εμείς τουλάχιστον. Κι όταν αγαπηθούμε εμείς, μπορούμε όλους αυτούς να τους κάνουμε πέρα, να τους δείξουμε πόσο μικροί είναι. Τίποτε άλλο.» Γιώργος Αρμένης

Περίληψη:
Η Ελλάδα που ήταν η πιο αδύναμη στην πραγματική της οικονομία, με ένα διαχρονικό πελατειακό σύστημα μεταξύ πολιτικών-πολιτών και με έλλειψη Παιδείας και Ιστορικής μνήμης, που θα μπορούσε να λειτουργήσει ως άμυνα (πολιτισμός, ιστορική γνώση, κλπ), οδήγησε ειδικά την ελληνική κρίση να μεγεθυνθεί σε σχέση με άλλες χώρες, να γίνει ο «επίσημος ασθενής» της Ευρώπης, αλλά και να μην μπορέσει να αναπτυχθεί μια συλλογική κοινωνική αντίσταση παρά το τεράστιο και συνεχώς διογκούμενο μέγεθος κυρίως της ανθρωπιστικής και πολιτιστικής κρίσης.
Μένει λοιπόν να δούμε αν η εξατομικευμένη κοινωνία μας θα βρει τους συνεκτικούς ιστούς ώστε να αποτελέσει σώμα και πολιτικό θεσμό, ως κοινωνία πολιτών, η οποία θα αποφασίσει να συγκρουστεί αποτελεσματικά με την "επανάσταση" των καπιταλιστών - τεχνοκρατών, που βρίσκεται σε εξέλιξη.-

Παραπομπές:
(*) Η νεωτερικότητα συνδέεται με την ιδέα της "ευρωπαίκής ταυτότητας", δηλαδή με την αντίληψη ότι, με αφετηρία το Διαφωτισμό, η Ευρώπη αφενός έγινε παγκόσμιο κέντρο της επιστημονικής προόδου και της, κατά τον Max Weber, ¨απομάγευσης του κόσμου¨ (της εκδίωξης των δεισιδαιμονιών), και αφετέρου κατέκτησε τον υψηλότερο πολιτισμό και, ταυτόχρονα, την αποστολή να τον διαδώσει στον κόσμο.
-Καθεστώς εξαίρεσης ή ανάγκης είναι η ψήφιση από τη Βουλή νομοθετικών διαταγμάτων καθ' υπέρβασιν του συντάγματος, χωρίς να περνούν προηγούμενα από τον έλεγχο της συνταγματικότητας, με το επιχείρημα ότι η χώρα απειλείται από εξωτερικό ή από εσωτερικό εχθρό. Εφαρμόστηκε αρχικά στη δημοκρατία της Βαϊμάρης, στα 1930-32.
(**) Κώστας Κατσίμπρας, Λάζαρος Μαυροματίδης, Anna Bykalyuk, Στέλιος Καβύρης και Ρένια Πουρνάρα.
Φωτογραφία: Ευσταθία Πατούλη
---
Διαβάστε επίσης: 28/4/14 – Ο καθηγητής φιλοσοφίας Στέφανος Ροζάνης στον Πολυχώρο Τέχνης Αλεξάνδρεια