Το σκοτεινό πρόσωπο της μόδας

Συνθήκες Γαλέρας

20:29 | 26 Ιουν. 2014

Δύο γυναίκες στην Αγγλία βρήκαν ραμμένες στα  ρούχα που είχαν αγοράσει από τη γνωστή εταιρία Primark, τις εξής ετικέτες: «Δουλεύουμε εξαντλητικά ωράρια» και «Εργαζόμαστε σε συνθήκες γαλέρας». Επιμέλεια: Μικαέλα Κόλλια

Μια από τις δύο γυναίκες, η Ρεμπέκα Γκάλαχερ, που βρήκε το μήνυμα σε φόρεμα που αγόρασε σε κατάστημα της εταιρείας στο Σουάνσι, δήλωσε πως η ετικέτα είχε ραφτεί μεταξύ εκείνων που περιέχουν οδηγίες πλυσίματος. «Ακούς διάφορες ιστορίες για ανθρώπους που δουλεύουν σε άθλιες συνθήκες στο εξωτερικό, ένιωσα τόσο ένοχη που δεν πρόκειται να φορέσω το ρούχο. Με πιάνει απέχθεια στη σκέψη πως το καλοκαιρινό μου ρούχο είναι φτιαγμένο από ένα εξαντλημένο άτομο που δουλεύει όλη την ημέρα» δήλωσε στην South Wales Evening. Πρόσθεσε, επίσης, ότι προσπάθησε να επικοινωνήσει με την Primark, αλλά την έβαλαν σε αναμονή για 15 λεπτά και μετά της το έκλεισαν.
Δυο μήνες μετά την επέτειο της κατάρρευσης του εργοστασίου Rana Plaza στο Μπαγκλαντές, και καθώς οι περισσότεροι από τους τραυματίες και τους συγγενείς των θυμάτων της καταστροφής εξακολουθούν να περιμένουν αποζημίωση, το σκάνδαλο με τις ετικέτες σοκάρει ακόμα περισσότερο. Αν και η Primark, συνέβαλε στο ταμείο αποζημιώσεων, το μυστικό μήνυμα που είναι κρυμμένο μέσα στα γυναικεία ρούχα αποτελεί μια τρομαχτική εικόνα. Θα μπορούσε ένας εργάτης βιοτεχνίας ένδυσης κάπου στον αναπτυσσόμενο κόσμο πραγματικά να φτάσει σε όλα τα συνδικάτα, τους κατασκευαστές, τις κυβερνήσεις, τις δυτικές πολυεθνικές και στην ντουλάπα ενός συνηθισμένο αγοραστή, για να κάνει καταγγελία; Και αν ναι, τη ζητά με αυτό;
Η προφανής απάντηση θα ήταν, βελτίωση των συνθηκών εργασίας. Αλλά πώς; Ένα ανώτερο στέλεχος ενός μεγάλου καταστήματος ρούχων δήλωσε ανώνυμα στην εφημερίδα Guardian ότι «οι αγοραστές δεν νοιάζονται για τις συνθήκες, και η έρευνα δείχνει ότι προτιμούν φθηνά ρούχα αδιαφορώντας για τα θέματα σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων». Το επιχείρημα αυτό συνιστά ότι αν οι καταναλωτές ήταν πιο ευαισθητοποιημένοι, τότε και οι εταιρίες θα άλλαζαν τις πολιτικές τους.
Αλλά, όπως πολλοί τονίζουν, αυτό το επιχείρημα είναι κάτι σαν οπισθοχώρηση και φυγοπονία. Οι εταιρίες δε φαίνονται πρόθυμες να αλλάξουν τις τακτικές τους. Μάλιστα, σύμφωνα με τη Guardian, στον απόηχο της καταστροφής του Rana Plaza, η Matalan και η Benetton δεν έχουν ακόμη καταβάλει καμία συνεισφορά στο ταμείο αποζημιώσεων παρά την αποδοχή των δεσμών τους με το εργοστάσιο.
Από την πλευρά της, η Primark δήλωσε ότι διεξάγει έρευνα για να εντοπίσει πώς έφτασαν οι ετικέτες στις πελάτισσες. Μάλιστα, όταν παλιότερα είχε κατηγορηθεί από τα μέσα ενημέρωσης για τις άθλιες συνθήκες εκμετάλλευσης παιδιών, είχε διεξάγει εκστρατεία, με τίτλο «Ηθική Primark», με στόχο να καθησυχάσει τους καταναλωτές ότι είναι μια ηθική επιχείρηση.
Αλλά είναι αλήθεια ότι η άνοδος της καταναλωτικής ηθικής, έχει σημειώσει περιορισμένη πρόοδο στο χώρο της μόδας. Αυτό οφείλεται εν μέρει στην πολυπλοκότητα της διαδικασίας εφοδιασμού της μόδας. Ίσως το πιο οδυνηρό και ειρωνικό πράγμα σχετικά με το μήνυμα στα φορέματα, είναι ότι αν και οι χειριστές των μηχανημάτων στα εργοστάσια του Μπανγκλαντές και αλλού βρίσκονται τόσο μακριά, τελικά, είναι πολύ πιο κοντά μας σε σχέση με τα περισσότερα από τα υπόλοιπα εκατομμύρια ανθρώπων που εμπλέκονται στη βιομηχανία της μόδας.
Χάρη στην δημοσιότητα γύρω από την καταστροφή του Rana Plaza, η κοινή γνώμη δεν ασχολήθηκε μόνο με τους εργάτες κατασκευής ρούχων αλλά και με το γενικότερο πρόβλημα εργατικής εκμετάλλευσης, από όσους δουλεύουν στα χωράφια για να συλλέξουν βαμβάκι μέχρι όσους το επεξεργάζονται και όσους μεταφέρουν τα φορτία με τα ραμμένα ρούχα.  Η βιομηχανία μαζικής παραγωγής φθηνών ενδυμάτων κρύβει μια τεράστια αλυσίδα εκμετάλλευσης φτωχών εργατών. Μάλιστα, το βαμβάκι είναι ένα εκ των βασικότερων γεωργικών προϊόντων στον κόσμο, που καλλιεργούνται στις πέντε ηπείρους και από μερικούς από τους φτωχότερους ανθρώπους στον κόσμο.
Η ιστορία της παραγωγής κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων είναι η ιστορία της εκβιομηχάνισης και της  τεχνολογικής καινοτομίας. Αλλά είναι, επίσης, η ιστορία της δουλείας και της καταστροφής της παραγωγής κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων στην Ινδία. Ακόμα και αν κάποιος δε μπορεί να καταλάβει ή να φανταστεί τι σημαίνει αυτή η κραυγή για βοήθεια στις ετικέτες, σίγουρα δε μπορεί να αρνηθεί ότι αποτέλεσε ένα γερό χτύπημα για τη συνείδησή του.
^{* Βίντεο της οργάνωσης «Labour Behind the Label» για τις συνθήκες εργασίας στην Primark (2009)}