Νίκησε τον νταή χωρίς να τον αγγίξεις

Ένα εξαιρετικό βίντεο που βασίζεται σε απλά σκίτσα δίνει χρήσιμες πληροφορίες στα παιδιά που γίνονται θύματα εκφοβισμού από συνομιλήκους τους.
Τι μπορείς να κάνεις; Πώς να αμυνθείς; Πώς θα τους αποφύγεις; Πώς θα τους νικήσεις;
Το χαριτωμένο βιντεάκι έχει στόχο να βοηθήσει τα παιδιά να χειριστούν τη δύσκολη κατάσταση που βιώνουν όσο γίνεται καλύτερα.
Δείτε το βίντεο

Αρχαία αθηναϊκή οικονομία

Στην Ελλάδα της οικονομικής κρίσης ο αμερικανός καθηγητής Έντουαρντ Κοέν, ειδικός στην αρχαία ελληνική οικονομία, υπενθυμίζει μέτρα κατά της φοροδιαφυγής ηλικίας 25 αιώνων.

Η μια πορεία διαδέχεται την άλλη στην Πανεπιστημίου. Τα συνθήματα και τα πανό αψηφούν την καταρρακτώδη βροχή. Οι διαδηλωτές φωνάζοντας προσπαθούν να αντισταθούν στα νέα μέτρα που έρχονται. Και μέσα σε όλο αυτό το κλίμα, στην καρδιά της Πλατείας Συντάγματος, συναντάμε τον ιστορικό που θεωρείται αυθεντία στην αρχαία αθηναϊκή οικονομία, τον Έντουαρντ Κοέν, που μας υποδέχεται με μια «καλημέρα» στα ελληνικά!

^{Κάποιος που έζησε τον 4ο αι. π.Χ. προτίμησε να μην καταθέσει τα χρήματά του στην τράπεζα και να τα κρύψει σε ένα πήλινο αγγείο. Είχε συγκεντρώσει νομίσματα από την Πελοπόννησο, τη Στερεά, τη Βοιωτία και την Αίγινα - σύνολο 149 - και τα είχε θάψει στο Μούλκι Κορινθίας, κοντά στην αρχαία Σικυώνα.}

Καταξιωμένος ιστορικός και επιτυχημένος επιχειρηματίας, ήλθε στην Ελλάδα για να παραδώσει μαθήματα οικονομίας βγαλμένα από την ιστορία της αρχαίας Αθήνας - σε διάλεξη στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη - ως καλεσμένος της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών υπό τον τίτλο «Οικονομική κρίση! Μαθήματα οικονομίας από την αρχαία Αθήνα».

«Κατάλληλη μέρα για να μιλήσουμε για την οικονομική κρίση» σχολιάζουμε την κατάσταση στους δρόμους. «Κάθε μέρα είναι η κατάλληλη τα τελευταία δυο χρόνια για να μιλήσουμε για την οικονομική κρίση. Όλοι παίρνουμε μαθήματα από τους αρχαίους Αθηναίους, οι Αμερικανοί, οι Ευρωπαίοι και οι Έλληνες. Τα μαθήματα όμως που παίρνουμε από την αρχαία Ελλάδα δεν απευθύνονται τόσο στους Έλληνες όσο στην ανθρωπότητα και γενικά στον ανεπτυγμένο κόσμο» υποστηρίζει ο καθηγητής Κλασικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια.

Τι μπορούμε λοιπόν να μάθουμε από την οικονομία της αρχαίας Αθήνας; «Πρώτα από όλα το πολύ προοδευτικό φορολογικό σύστημα με πολύ έξυπνους μηχανισμούς συλλογής φόρων που μπορεί να εφαρμοστεί ακόμη και από έναν λαό που είναι αποφασισμένος να μην πληρώσει.

Μια λύση είναι λοιπόν να πληρώνουν οι πλούσιοι περισσότερους φόρους και να αναλαμβάνουν την υλοποίηση συγκεκριμένων έργων. Στην αρχαία Αθήνα οι πλούσιοι καλούνταν να πληρώσουν τα περισσότερα. Οι ασθενέστερες ομάδες πλήρωναν κυρίως τους έμμεσους φόρους, όπως για παράδειγμα τα λιμενικά τέλη.

Οι πλούσιοι όμως, όπως μαρτυρείται από τα αρχαία κείμενα, μόνο εύκολη ζωή δεν είχαν. Έπρεπε να καλύπτουν τα έξοδα μιας θεατρικής παραγωγής ή της συντήρησης ενός πολεμικού πλοίου, τις λεγόμενες λειτουργίες, που απαιτούσαν τεράστια έξοδα» εξηγεί ο Εντουαρντ Κοέν.

Τόση τιμιότητα οι αρχαίοι Αθηναίοι; Ουδείς επιχειρούσε να ξεφύγει και να μην πληρώσει; «Βεβαίως, γι' αυτό και έκρυβαν τα χρήματά τους διά των τραπεζών. Σας θυμίζει κάτι;» απαντά με χιούμορ ο αμερικανός καθηγητής.
Κι αν όλοι έκρυβαν τα εισοδήματά τους τότε ποιος έμενε να πληρώσει; «Είπαμε ότι οι Αθηναίοι ήταν έξυπνοι. Αν ανέθεταν σε κάποιον μια λειτουργία - όπως η τριηραρχία - και εκείνος υποστήριζε πως δεν μπορούσε να ανταποκριθεί οικονομικά, τότε όφειλε να υποδείξει κάποιον που τον θεωρούσε πλουσιότερο, κίνηση που σήμαινε ταυτοχρόνως πως θα δεχόταν να αναλάβει την υποχρέωση της λειτουργίας αν αντάλλασσε περιουσία με εκείνον που είχε υποδείξει.

^{Ένας τρόπος φορολόγησης των ευπόρων στην αρχαία Αθήνα ήταν η ανάθεση παραγωγής θεατρικών παραστάσεων. Οι νικητές είχαν το δικαίωμα να στήνουν μνημεία για να υπενθυμίζουν τη χορηγία και τη νίκη τους στους θεατρικούς αγώνες, όπως το μνημείο του Λυσικράτη στην καρδιά της Πλάκας που υπενθυμίζει τη χορηγία του Λυσικράτη και τη νίκη του χορού παίδων το 335 π.Χ.}
 

Αν ο «αντίπαλος» δεν δεχόταν να γίνει η ανταλλαγή περιουσιών - η λεγόμενη αντίδοση - έπρεπε μέσα σε τρεις μέρες και οι δυο να καταθέσουν λεπτομερή κατάλογο με τα ακριβή περιουσιακά τους στοιχεία και το δικαστήριο αποφάσιζε. Το κράτος δεν ενδιαφερόταν για το ποιος θα πληρώσει αλλά να γίνει η λειτουργία».

Τα φορολογικά κόλπα της αρχαίας Αθήνας δεν σταματούν στην ανταλλαγή περιουσιών. «Υπήρχαν φόροι που πωλούνταν» εξηγεί ο καθηγητής Κοέν. «Ένας τέτοιος φόρος ήταν το πορνικό τέλος, ο φόρος που επιβαλλόταν δηλαδή στα πορνεία και τους εκπορνευόμενους. Το κράτος ενδιαφερόταν να εισπράξει το ποσό που είχε υπολογίσει. Αν τώρα ο εκμισθωτής του φόρου - ο οποίος προέκυπτε από δημόσιο πλειστηριασμό - κατάφερνε να κερδίσει περισσότερα χρήματα, ήταν το κέρδος του».

Στις αρχές του 4ου αι. π.Χ. οι πηγές μαρτυρούν πως ένας πλειοδότης πλήρωσε 30 τάλαντα ως φόρο για τα προϊόντα που εισάγονταν και εξάγονταν από το λιμάνι του Πειραιά. Εισέπραξε 36. Αν σκεφτεί κάποιος πως το μέσο μεροκάματο της εποχής ήταν μία δραχμή και πως ένα τάλαντο ισοδυναμούσε με 6.000 δρχ., ο πλειοδότης κατάφερε να κερδίσει περίπου 3.600 ημερομίσθια!

^{Βασικό έσοδο για την αρχαία Αθήνα ήταν οι φόροι από τα εισαγόμενα και εξαγόμενα προϊόντα. Πόσω δε μάλλον όταν επρόκειτο για σπάνια και πολύτιμα φορτία, όπως αυτό που απεικονίζεται να ζυγίζεται στο αγγείο, το σίλφιο (βότανο με θεραπευτικές ιδιότητες που εφύετο στην Κυρηναϊκή). Στην κύλικα του 6ου αι. απεικονίζεται ο βασιλιάς Αρκεσίλαος με το σκήπτρο στο χέρι να παρακολουθεί το ζύγισμα, τη συσκευασία και την αποθήκευση του εμπορεύματος.}
 

«Δεν μπορεί να πει κάποιος πως δεν ήταν καλό κίνητρο. Το σύστημα αυτό έχει λειτουργήσει τόσο στην Αθήνα όσο και στη Ρώμη. Γιατί να μη λειτουργήσει και σήμερα;» σχολιάζει ο Έντουαρντ Κοέν.

Η αλήθεια είναι πως σε δυσχερείς οικονομικές περιόδους δεν ήταν πολλοί που πλειοδοτούσαν στους διαγωνισμούς για την είσπραξη φόρων. Τα χρήματα όμως έπρεπε να συγκεντρωθούν. Και στο κυνήγι των φοροφυγάδων δεν έλειπαν και οι ακρότητες. Οι φοροεισπράκτορες επιστράτευαν μπράβους. Έμπαιναν με τη βία στα σπίτια και έψαχναν για χρήματα στα πιο απίθανα σημεία. Και οι φοροδιαφεύγοντες για να γλιτώσουν από τα βασανιστήρια - διότι δεν έλειπαν κι αυτά - έφταναν σε σημείο να φεύγουν από τα σπίτια τους και να κρύβονται σε συγγενικά για να ξεφύγουν από τη μέγκενη.

Και αν υπήρχε έκτακτη ανάγκη για χρήματα; Και γι' αυτό η αρχαία Αθήνα είχε τη λύση μέσω της προεισφοράς, ενός ειδικού φόρου για έκτακτες περιπτώσεις, όπως η ανάγκη ναυπήγησης πολεμικών πλοίων ή η επισκευή λιμανιών. «Αν υπήρχε άμεση ανάγκη για χρήματα, η πόλη ζητούσε από τους πλούσιους να δανείσουν τα χρήματα στην πολιτεία και κατόπιν να εισπράξουν οι ίδιοι το ποσό από άλλους εύπορους. Σε ορισμένες περιπτώσεις μάλιστα τους έδιναν το δικαίωμα να διοικούν και το πλοίο του οποίου τα έξοδα κάλυψαν. Ο φορολογούμενος τότε είχε ακόμη ισχυρότερο κίνητρο να δει το πλοίο του να κερδίζει στον πόλεμο για να μείνει στην Ιστορία» λέει ο αμερικανός καθηγητής.

^{Αυθεντία στην οικονομία της αρχαίας Αθήνας θεωρείται ο ιστορικός και επιχειρηματίας, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια, Έντουαρντ Κοέν που επισκέφθηκε την Ελλάδα προ ημερών για να δώσει διάλεξη}

Υπάρχει όμως κι ένα τελευταίο μάθημα από την οικονομία της αρχαίας Αθήνας που φέρνει στο σήμερα ο Έντουαρντ Κοέν και αφορά τις τράπεζες. «Οι Αθηναίοι είχαν καταλάβει πως η τράπεζα μπορεί να βοηθά την οικονομία να προοδεύσει αλλά είναι πολύ επικίνδυνη υπόθεση. Στην τράπεζα άφηναν τα χρήματα ως παρακαταθήκη, ένας όρος ηθικά φορτισμένος, που σημαίνει πως ο τραπεζίτης παίρνει χρήματα άλλων και έχει απόλυτη υποχρέωση να τα επιστρέψει, αλλά στο ενδιάμεσο διατηρεί το δικαίωμα να τα διαχειριστεί όπως επιθυμεί. Αυτός είναι ο ορισμός της αληθινής τράπεζας.

Η λέξη-κλειδί της όλης υπόθεσης είναι η «πίστις». Είναι δύσκολο να καταλάβουμε την έννοια στον σύγχρονο κόσμο, στα αγγλικά δεν μπορεί ακριβώς να μεταφραστεί. Είναι η εμπιστοσύνη. Ο Δημοσθένης υπερασπιζόμενος έναν τραπεζίτη που κατηγορείται για κατάχρηση λέει στους δικαστές: «Τιμωρώντας τον, θεωρείτε ότι πλήττετε μόνο εκείνον. Στην ουσία πλήττετε και τον εαυτό σας, διότι μαζί με εκείνον θα καταστραφεί και η "πίστις"». Η "πίστις" είναι σημαντική. Οι Έλληνες και οι Αμερικανοί το γνωρίζουν. Πρέπει να το μάθουν και οι Ευρωπαίοι».

Μπορεί όμως ο ιστορικός και επιχειρηματίας να προβλέψει τι μέλλει γενέσθαι με την οικονομία της Ελλάδας; «Δεν έχω κρυστάλλινη σφαίρα. Βλέπω όμως πως ο κόσμος υποφέρει. Οι μισθοί μειώνονται. Τα μέτρα γίνονται όλο και πιο δυσβάσταχτα. Πιστεύω όμως ότι υπάρχει περιθώριο διαπραγμάτευσης. Οι Γερμανοί ξέχασαν ότι έχασαν τον πόλεμο και κάνουν μαθήματα ήθους στους Έλληνες» καταλήγει.

Πηγή: Μ. Αδαμοπούλου, Εφημερίδα Τα Νέα
Το είδαμε erroso.blogspot.com
Αντικλείδι, antikleidi.com

Στο σχολείο με το tablet

Ακόμη και στην Ελλάδα, σε πολλά σχολεία το κλασικό βιβλίο τείνει να καταργηθεί. Η γεμάτη βιβλία, τετράδια και κασετίνες βαριά τσάντα, που τα παιδιά με κόπο κουβαλούσαν, εγκαταλείπεται για χάρη ενός πολύ μικρότερου και πρακτικότερου tablet ή e-reader όπως το Kindle.

Πολλοί γονείς εκτιμούν αυτή την εξέλιξη, θεωρώντας ότι τα παιδιά τους αφομοιώνουν από πολύ μικρή ηλικία την τεχνολογία και δεν χρειάζεται να κινδυνεύουν από σκολίωση, λόγω της βαριάς σάκας. Άλλοι σοκάρονται, ίσως επειδή φοβούνται την αλλαγή και την ανατροπή όσων γνωρίζουν. Γεγονός πάντως είναι ότι υπάρχει ένα μείζον ερώτημα: Πώς ακριβώς επηρεάζει η τεχνολογία τον τρόπο που διαβάζουμε; Πόσο και πώς διαφέρει το διάβασμα μέσω οθόνης από το διάβασμα σε χαρτί, ειδικότερα εάν πρόκειται για μελέτη αρκετών ωρών; Είναι αδιαμφισβήτητο ότι η τεχνολογία κερδίζει έδαφος, ότι πλέον μπορούμε να διαβάσουμε τα πάντα μέσω του tablet ή ακόμη και μέσω του κινητού μας. Μήπως όμως, έτσι δεν διαβάζουμε το ίδιο προσεκτικά και σε βάθος; Αντιδρά διαφορετικά ο εγκέφαλος όταν διαβάζει κανείς σε οθόνη από ότι σε χαρτί; Ή μήπως όλες αυτές οι ανησυχίες είναι υπερβολικές;

Επιστήμονες ασχολούνται με αυτό το θέμα από τα τέλη της δεκαετίας του 1980, με εκατοντάδες έρευνες από ψυχολόγους, ειδικούς της πληροφορικής, κλπ. Η πλάστιγγα δεν έχει γείρει ακόμη. Οι έρευνες προ του 1992 κατέληγαν στο συμπέρασμα ότι με την οθόνη διαβάζει κανείς πιο αργά, με λιγότερη προσοχή και συνοχή. Από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 όμως, οι έρευνες αρχίζουν να διχάζονται. Οι περισσότερες επιβεβαιώνουν τα προηγούμενα συμπεράσματα, αλλά αρκετές πλέον διαφωνούν. Οι πιο πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι αν και περισσότερος κόσμος εξακολουθεί να προτιμά το χαρτί - ειδικότερα αν πρόκειται για εντατικό διάβασμα – η αντίδραση στα tablet και το ηλεκτρονικό διάβασμα αλλάζει. Στις ΗΠΑ, τα ηλεκτρονικά βιβλία αντιστοιχούν πλέον σχεδόν στο 20% των πωλήσεων βιβλίων.
Ακόμη κι έτσι όμως, τα πειράματα σε εργαστήρια, οι δημοσκοπήσεις και οι καταναλωτικές έρευνες υποδεικνύουν ότι οι οθόνες και το ηλεκτρονικό διάβασμα δεν δημιουργούν την ίδια εμπειρία διαβάσματος που δημιουργεί το χαρτί και που πολύς κόσμος αποζητά. Από την άλλη πλευρά, ορισμένες δυσκολίες πλοήγησης μπορεί να εμποδίσουν την ανάγνωση και την κατανόηση του γραπτού λόγου. Οι οθόνες, σε σύγκριση με το χαρτί, ενδέχεται να απαιτούν περισσότερη νοητική προσπάθεια και να δυσκολεύουν την απομνημόνευση των όσων διαβάζουμε.
Ένας ακόμη παράγοντας έχει να κάνει με τον τρόπο που αντιμετωπίζουμε τα διαφορετικά μέσα. Συνειδητά ή όχι, πολύς κόσμος προσεγγίζει τους υπολογιστές και τα tablets με μία νοητική προδιάθεση λιγότερη ευνοϊκή για μάθηση από ότι το έντυπο βιβλίο.
Για να κατανοήσουμε τις διαφορές ανάμεσα στην ανάγνωση έντυπου και ηλεκτρονικού βιβλίου, θα πρέπει να κατανοήσουμε πώς μεταφράζει ο εγκέφαλος το γραπτό λόγο. Θεωρούμε ότι το διάβασμα είναι μία εγκεφαλική δραστηριότητα που ασχολείται με το αφηρημένο – με σκέψεις και ιδέες, τόνο και θέματα, μεταφορές και μοτίβα. Σε ό,τι αφορά τον εγκέφαλό μας όμως, το κείμενο είναι απτό μέρος του φυσικού κόσμου στον οποίο κατοικούμε. Ο εγκέφαλος αντιλαμβάνεται τα γράμματα ως φυσικά αντικείμενα επειδή δεν έχει άλλο τρόπο να τα κατανοήσει. Δεν γεννηθήκαμε με εγκεφαλικά κυκλώματα αφιερωμένα στο διάβασμα. Το ανθρώπινο είδος δεν ήξερε εξ' αρχής να διαβάζει. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος αυτοσχεδιάζει δημιουργώντας νέα κυκλώματα για το διάβασμα, ενώνοντας διάφορες περιοχές του νευρολογικού ιστού που ήταν αφιερωμένες σε άλλες ικανότητες, όπως ο προφορικός λόγος, ο συντονισμός της κίνησης και η όραση.

Αξιολόγηση καθηγητών...

Το νέο σύστημα αξιολόγησης των δημοσίων υπαλλήλων και κατ' επέκταση των εκπαιδευτικών εφαρμόζει υποχρεωτική ποσόστωση στους βαθμούς που μπορούν να βάλουν οι αξιολογητές σχολικοί σύμβουλοι και διευθυντές. Τι ζητούν οι καθηγητές; Το δικαίωμα στην «Αριστεία». Ωστόσο το πολύ ένας στους τέσσερις θα κριθεί ως «άριστος». Το 15% των εκπαιδευτικών θα πρέπει να κριθούν ως «ανεπαρκείς». «Θα θέλατε αυτόν τον τρόπο αξιολόγησης για τα παιδιά σας;» αναφέρουν οι εκπαιδευτικοί.

Αλέν Ρενέ (Alain Resnais).

Φτωχότερος είναι από σήμερα ο χώρος του κινηματογράφου, καθώς αποχαιρετά τον σπουδαίο Γάλλο κινηματογραφιστή Αλέν Ρενέ (Alain Resnais). Ένας πραγματικός δάσκαλος της τέχνης του σινεμά, που έφυγε από τη ζωή πλήρης ημερών το Σάββατο. Ο Αλέν Ρενέ, συνέδεσε τον όνομά του με το κινηματογραφικό ρεύμα του "Νέου Κύματος" (Nouvelle Vague) και μας χάρισε ανεξίτηλα στον χρόνο φιλμ, όπως το "Χιροσίμα Αγάπη μου" (1959) και το "Πέρυσι στο Μάριενμπαντ" (1961). Του Γιώργου Ρούσσου.

«Είμαι συνεχώς στο κατόπι της αναζήτησης μιας ειδικής μη αφηγηματικής γλώσσας, που θα εμπεριέχει μουσικότητα» Αλέν Ρενέ

Ο Αλέν Ρενέ γεννήθηκε το 1922, στη Βρετάνη. Αν και δεν ήταν ποτέ «επίσημο» μέλος του Νέου Κύματος, ξεκίνησε τη καριέρα του στα τέλη της δεκαετίας του ’50. Αντίθετα από τους υπόλοιπους σκηνοθέτες της παρέας των «Cahiers du Cinema», που ασχολήθηκαν με την κάθαρση των κινηματογραφικών ειδών, ο Ρενέ σημάδεψε με τον φακό του το τραυματικό της μνήμης του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και τις καταστροφικές επιπτώσεις αυτού, στο ασυνείδητο του ανθρώπου με το κλασσικό πλέον αριστούργημα, «Χιροσίμα Αγάπη μου».

Ο Ρενέ ξεκίνησε να φιλμάρει ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του ’40, μόλις αποφοίτησε από την Ανωτάτη σχολή Κινηματογράφου στη Γαλλία, τη θρυλική IDHEC. Γύρισε μια σειρά από μικρού μήκους με πιο ονομαστή την «Γκουέρνικα» (1950) εμπνευσμένη φυσικά από τον πίνακα και τη διάσημη μάχη. Ωστόσο, η προσοχή των ανθρώπων του σινεμά στράφηκε στο πρόσωπό του, από την μεσαίου μήκους ταινία «Night and fog» (1955). Ο νεαρός Ρενέ δείχνει τις δυνατότητές του προσεγγίζοντας έμμεσα, υπαινικτικά και αντί-ηρωικά το Ολοκαύτωμα.

Τα χρόνια που έρχονται μελετά με εμβρίθεια το λεξιλόγιο του μοντάζ, διαβάζει μανιωδώς ποίηση και εξελίσσει τεχνικές που ερευνούν την υποκειμενικότητα της μνήμης σε σχέση με τη βία της Ιστορίας. Το «Χιροσίμα Αγάπη μου» είναι αποτέλεσμα της μελέτης αυτής, σε σενάριο του Μαργκερίτ Ντυράς.

Οι συνεργασίες του περιελάμβαναν λογοτέχνες και δοκιμιογράφους του ανθισμένου γαλλικού πνεύματος του ’50, που μαζί με άλλους σκηνοθέτες ανήκαν στο αριστερό ρεύμα, που ονομάζονταν χαρακτηριστικά: La rive gauche. Έτσι ονομάζεται η νότια πλευρά του Σηκουάνα, όπου ήταν η γειτονιά των διανοουμένων.

Η σκέψη του Ρενέ επηρεάζεται και εμπλουτίζεται από τη ζωγραφική και τις επιστήμες του ανθρώπου. Το έργο του ριζοσπάστη ανθρωπολόγου Μαρσέλ Ντετιέν, που στοχάζεται πάνω στη δημιουργία της γραμματικής της μυθολογίας τον επηρεάζει βαθιά, όπως και οι πίνακες του Ματίς.

Ο σκηνοθέτης ανά περιόδους προκαλούσε τα όρια και τα συμπεράσματα, του τι μπορεί να είναι κινηματογράφος. Ιδιοσυγκρασιακός και τολμηρός, δεν παρέλειπε να κατεδαφίσει μοτίβα της κοινότοπης αναπαράστασης και να εφεύρει καινούργια. Στο φιλμ «Πέρυσι στο Μαρίενμπαντ» αναδιατάσσει το χρόνο όπως ο Μαρσέλ Προυστ. Φτάνει στις αβύσσους της δισυπόστατης μνήμης και την εξακοντίζει σε σοκαριστικά μήκη.

Μια ασταθής πραγματικότητα διατρέχει την φιλμική επιφάνεια, που μετασχηματίζεται ανάλογα με την εκάστοτε προοπτική των πρωταγωνιστών. «Είμαι συνεχώς στο κατόπι της αναζήτησης μιας ειδικής μη αφηγηματικής γλώσσας, που θα εμπεριέχει μουσικότητα». Λέει ο ίδιος ο Ρενέ για το μότο της ζωής και της πολυτάραχης έμπνευσής του.

Ο Alain Resnais, αν και ηλικιακά συνδέεται με τους σκηνοθέτες, οι οποίοι δέχθηκαν έντονη κριτική από τους αρθρογράφους των Cahiers du Cinema, ωστόσο έρχεται σε ρήξη με το λεγόμενο cinema du papa (σινεμά του μπαμπά) καθώς χρησιμοποιεί μια ιδιαίτερη μέθοδο κινηματογράφησης, με αποτέλεσμα να συγκαλείται κι αυτός δικαίως στους δημιουργούς του "Νέου Κύματος" (Nouvelle Vague).

Γεγονός το οποίο γίνεται εμφανές τόσο στην ταινία Hiroshima mon Amour (Χιροσίμα Αγάπη μου, 1959), όπου μέσα από μια ερωτική ιστορία διαπραγματεύεται την επιρροή που ασκεί η ιστορική μνήμη στη διαμόρφωση της ατομικής και κοινωνικής ταυτότητας, όσο και στις υπόλοιπες ταινίες της περιόδου αυτής όπως: L’ Annee Derniere a Marienbad (Πέρυσι, στο Μαρίενμπαντ, 1961), Muriel (Ο Γυρισμός του Αγαπημένου, 1963), La Guerre est Finie (Ο Πόλεμος Τελείωσε, 1966), Loin du Vietnam (Μακριά από το Βιετνάμ, 1967) και Je t’ aime, je t’ aime (Σ’ αγαπώ, σ’ αγαπώ, 1968).

Χιροσίμα αγάπη μου / Hiroshima mon amour

Παραγωγή: Γαλλία - Ιαπωνία / 1959 / Ασπρόμαυρη, 90 λεπτά

Μια Γαλλίδα ηθοποιός φτάνει στη Χιροσίμα για τα γυρίσματα ενός ντοκιμαντέρ με θέμα την ειρήνη. Περνά τη νύχτα της με έναν Γιαπωνέζο αρχιτέκτονα και περιστασιακό εραστή. Οι μνήμες του πυρηνικού ολέθρου που έπληξε την πόλη, συναντούν τις προσωπικές της αναμνήσεις από τον δικό της γενέθλιο τόπο, το Νεβέρ, κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής και του εφηβικού της έρωτα με έναν Γερμανό στρατιώτη που δολοφονήθηκε μπροστά στα μάτια της.

Παρόν και παρελθόν εναλλάσσονται συνεχώς μέσα από την (αν)έφικτη ερωτική επαφή και τη δύσκολη επικοινωνία (δεν μιλούν ο ένας την γλώσσα του άλλου), καθώς και τις περιπλανήσεις τους σε διάφορες τοποθεσίες της Χιροσίμα. Όλα συμβαίνουν στη διάρκεια ενός εικοσιτετραώρου, γιατί η γυναίκα (που δεν μαθαίνουμε ποτέ το όνομά της, όπως ούτε και του Ιάπωνα εραστή της), θα πρέπει να επιστρέψει στη Γαλλία. Θα γυρίσει όμως;

To 1959, με το "Χιροσίμα Αγάπη μου", σε σενάριο της Μαργκερίτ Ντυράς, πραγματοποιείται το πέρασμα του Αλέν Ρενέ από το ντοκιμαντέρ στη μυθοπλασία. Η ταινία βασίζεται εξ ολοκλήρου πάνω στην ανάκληση της μνήμης, ακολουθώντας τα δαιδαλώδη μονοπάτια της και σε αυτό ακριβώς οφείλεται η μορφική της ανακολουθία και οι αφηγηματικές της παρεκκλίσεις.

Με κλειδί τη λέξη «θυμάμαι», η οποία ανοίγει τις πύλες της μνήμης και του παρελθόντος χρόνου, η ταινία επαναφέρει στο παρόν, μέσα από τη εφήμερη ερωτική συνάντηση της Γαλλίδας με τον Ιάπωνα, τραυματικές αναμνήσεις από την εποχή του πολέμου: από τη δική της τραυματική εμπειρία στο Νεβέρ και από το πυρηνικό ολοκαύτωμα της Χιροσίμα, με χρήση επικαίρων της εποχής.

Η αφήγηση με λυρισμό μεγάλης έντασης και δραματική δύναμη, μετακινείται διαρκώς από το ατομικό στο συλλογικό δράμα, σε μια συγκλονιστική οπτικο-ακουστική σύνθεση. Ο έρωτας απελευθερώνει βαθιά κρυμμένες εικόνες και συναισθήματα, φέρνοντας κοντά τους δύο εραστές και ταυτόχρονα αναδεικνύοντας την υπαρξιακή και πολιτισμική απόσταση που τους χωρίζει.

Η ρευστότητα του χρόνου και η υποκειμενικότητα της μνήμης, αποτελούν τον δραματικό άξονα αυτής της αριστουργηματικής ταινίας, καθιστώντας τη θέασή της, μία ανεπανάληπτη κινηματογραφική εμπειρία, μαγνητίζοντας τον θεατή όσες φορές κι αν την παρακολουθήσει. Το φιλμ κέρδισε το Βραβείο Fipresci στο Φεστιβάλ των Καννών το 1959.

Πέρυσι στο Μαρίενμπαντ (Last Year at Marienbad / L'année dernière à Marienbad)

Παραγωγή: Γαλλία / 1961 / Ασπρόμαυρη, 94 λεπτά

Το βραβευμένο με Χρυσό Λιοντάρι στην Μπιενάλε της Βενετίας, το 1963, «Πέρυσι στο Μαρίενμπαντ» του Αλέν Ρενέ, αποτελεί το απόλυτο κινηματογραφικό παζλ, για ευφυείς λύτες. Μία ταινία με μεθυστικά χρονικά άλματα και αλλεπάλληλα φλάσμπακς, στον χρόνο αλλά και στο υποσυνείδητο. Μία τέλεια εικονογράφηση της ψυχαναλυτικής διαδικασίας, μεταφερόμενη ιδανικά στη μεγάλη οθόνη...

Σε ένα πολυτελές ξενοδοχείο στην εξοχή, ένας άντρας (Χ) χρησιμοποιεί όλα τα θεμιτά μέσα για να πείσει μια παντρεμένη γυναίκα (Α) να φύγει μαζί του. Η γυναίκα μόλις και μετά βίας μπορεί να ανακαλέσει στη μνήμη της την ερωτική ιστορία που είχαν, ή μήπως δεν είχαν, τον προηγούμενο χρόνο στο Μαρίενμπαντ.

Ο σύζυγος ή συνοδός (Μ), παραμένει σταθερά και διακριτικά στο πλευρό της, ρωτώντας κάθε λίγο για την υγεία της, αδιαφορώντας για τα αισθήματά της. Δυσοίωνοι οργανικοί ήχοι επαναλαμβάνονται καθώς το προοπτικό πεδίο της κάμερας ανιχνεύει ανάμεσα στους απέραντους διαδρόμους, ενός μπαρόκ ξενοδοχείου.

Σκορπισμένα πλήθη με βραδινές ενδυμασίες, εγκαταλειμμένα μέσα σε έναν αντίλαλο. Ο άντρας προσπαθεί να πείσει την καχυποψία της γυναίκας, ότι έχουν ξαναβρεθεί εδώ ή όχι. Η μνήμη ξεγλιστρά, η αμφισημία προτίθεται να υποτάξει τον φιλμικό χώρο. Ο άντρας της γυναίκας (ή μήπως είναι κάτι άλλο;) γυροφέρνει με ένα πένθιμο ύφος, ενώ παίζει ένα περίεργο παιχνίδι κρουστών στις γωνίες των χώρων.

Ο Χ επαναλαμβάνει συνεχώς σαν σύνθημα τη λέξη «Πέρυσι», μαζί με κάθε συνάντηση του με τη γυναίκα, που κάθε φορά λαμβάνει χώρα σε διαφορετική τοποθεσία, μέσα σε διαφορετικά κουστούμια. Πλάνο το πλάνο. Η απορία μένει μετέωρη... Αλήθεια η περυσινή τους επαφή υφίσταται κι αν ναι, ήταν ξελόγιασμα ή κάτι άλλο;

Το θρυλικό φιλμ του Αλέν Ρενέ «Πέρυσι στο Μαρίενμπαντ», γυρισμένο στις αρχές του αγαπημένου κινήματος της Νουβέλ Βαγκ, μας μεταφέρει σε ένα δυστοπικό σύμπαν όπου οι ήρωες μας, Χ και Α, αποτελούν τις μεταβαλλόμενες σταθερές μιας διαφορικής, κινηματογραφικής εξίσωσης. Μίας εξίσωσης, όπου το καλό και το κακό, η εξαπάτηση και η αλήθεια παίζουν κρυφτό πίσω από την αυλαία των θαυμάτων του σπουδαίου Αλέν Ρενέ...

Το φιλμ είναι προϊόν της σπουδαίας συνεργασίας του Ρενέ με έναν από τους πιο σημαντικούς εκπροσώπους του νέου μυθιστορήματος, τον Αλέν-Ρομπ Γκριγιέ. Στο καστ, συναντάμε τους: Ντελφίν Σιρίγκ, Τζιόρτζιο Αλμπερτάτζι, Σασά Πιτέφ.

Αγέραστος και αεικίνητος ο Αλέν Ρενέ, θα συνεχίζει να μας χαρίζει απλόχερα τις κινηματογραφικές του δημιουργίες, μένοντας πάντα σταθερός στις αρχές και στα ιδανικά. Είναι δε χαρακτηριστικό ότι πριν από λίγες μόλις ημέρες η τελευταία του δημιουργία, το φιλμ «Να Αγαπάς, να Πίνεις και να Τραγουδάς» (Life of Riley / Aimer, boire et chanter) βραβεύτηκε στο 64ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου, με το Βραβείο της Διεθνούς Ομοσπονδίας Κριτικών (FIPRESCI), για την καλύτερη ταινία του διαγωνιστικού τμήματος του Φεστιβάλ.

Η ταινία «Να Αγαπάς, να Πίνεις και να Τραγουδάς» (Life of Riley / Aimer, boire et chanter), αποτελεί μεταφορά του θεατρικού έργου «Η ζωή του Ράιλι» του Βρετανού συγγραφέα Αλαν Εϊκμπερν. Το σενάριο εξελίσσεται γύρω από τις σχέσεις ανάμεσα στα μέλη τριών φιλικών ζευγαριών, με τους άντρες να ανακαλύπτουν πως οι γυναίκες τους είχαν σχέση με ένα φίλο τους...

Το βίντεο που ακολουθεί είναι από τη Συνέντευξη Τύπου που ακολούθησε την προβολή της ταινίας «Να Αγαπάς, να Πίνεις και να Τραγουδάς» (Life of Riley / Aimer, boire et chanter) του Αλέν Ρενέ:

Ο Αλέν Ρενέ, ανήκει στους ελάχιστους εκείνους δημιουργούς, που μας έμαθαν πως να βλέπουμε σινεμά. Χωρίς να μένουμε μόνο στο πρώτο εκείνο λάγνο επίπεδο της εικόνας, αλλά εντρυφώντας βαθύτερα. Και είναι σκηνοθέτες όπως ο Ρενέ, για τους οποίους αξίζει πραγματικά ο Κινηματογράφος να λογίζεται ως η έβδομη Τέχνη.

 φιλμογραφία
2006     Ιδιωτικοί φόβοι σε δημόσιους χώρους
2003     Όχι στο στόμα
1997     Η ζωή είναι ένα τραγούδι
1993     Smoking/No Smoking 
1992     Gershwin (ντοκ.)
1991     Contre l΄oubli (αποσπ. "Pour Esteban Gonzalez Gonzalez, Cuba")
1989     Θέλω να γυρίσω σπίτι
1986     Μελό
1984     Ο έρωτας σε θάνατο
1983     Η ζωή είναι ένα μυθιστόρημα
1980     Ο θείος μου από την Αμερική 
1977     Providence 
1974     Stavisky...  
1973     L΄ An 01
1968     Σ’ αγαπώ, σ’ αγαπώ
1968     Cinétracts (ντοκ. μ.μ.)
1967     Μακρυά από το Βιετνάμ (ντοκ.)
1966     Ο πόλεμος τελείωσε
1963     Ο γυρισμός του αγαπημένου
1961     Πέρυσι στο Μάριενμπαντ
1959     Χιροσίμα αγάπη μου
1958     Chant du Styrène, Le
1957     Le Mystère de l΄atelier quinze (μ.μ.)
1956     Όλη η μνήμη του κόσμου (ντοκ. μ.μ.)    
1955     Νύχτα και ομίχλη
1953     Statues meurent aussi, Les (ντοκ. μ.μ.) 
1951     Pictura (ντοκ.) (αποσπ. "Goya")
1950     Gauguin (ντακ.)
1950     Guernica (ντοκ.)
1948     Châteaux de France  
1948     Jardins de Paris, Les (μ.μ.)
1948     Malfray (ντοκ.)
1948     Van Gogh  (ντοκ.)
1947     L΄Alcool tue (ντοκ. μ.μ.) 
1947     La Bague (ντοκ.)
1947     Journée naturelle (ντοκ.)
1947     Le Lait Nestlé, (ντοκ.)
1947     Portrait d΄Henri Goetz (ντοκ.)
1947     Van Gogh (ντοκ.)
1947     Visite à César Doméla (ντοκ.)
1947     Visite à Félix Labisse (ντοκ.)
1947     Visite à Hans Hartung (ντοκ.)
1947     Visite à Lucien Coutaud (ντοκ.)
1947     Visite à Oscar Dominguez (ντοκ.)
1946     Ouvert pour cause d΄inventaire  
1946     Schéma d΄une identification  
1936     Aventure de Guy, L΄ (μ.μ.)